त्वचेच्या आरोग्यासाठी साबणाला उत्तम पर्याय उटणे

स्त्रियांसाठी अायुवेर्द
स्त्रियांसाठी अायुवेर्द

गांधी उठणे, खाज येणे, त्वचा कोरडी पडणे, त्वचेवर फोड येणे, काळवंडणे इत्यादी स्वरूपात त्वचेचे आरोग्य बिघडते. अनेक जण त्वचा उत्तम राहावी म्हणून विविध साबण वापरतात. पण त्याऐवजी उटणे वापरले तर निश्‍चित लाभदायक ठरते.

नुकतीच दिवाळी झाल्यामुळे प्रत्येक घरी ताजे उटणे असणारच! पण दिवाळी झाली की उटणे बाजूला ठेवून पुन्हा विविध साबण वापरण्यास सुरवात होते. खरं तर त्वचेच्या उत्तम आरोग्यासाठी उटणे अतिशय उपयुक्त असते. साधारण सप्टेंबर संपून ऑक्‍टोबर महिना सुरू झाला की हवेत बदल होतात. कधी खूप उष्णता तर कधी थंडीची चाहूल तर कधी परतीच्या पावसाचे ढगाळ वातावरण! या कारणांनी शारीरिक अनारोग्याप्रमाणेच त्वचेलाही त्रास होतो. प्रकृतीनुरूप त्रासाचे स्वरूप भिन्न असते.

स्थूल व्यक्तीमध्ये घाम येण्याचे प्रमाण सर्वाधिक असते. कधी कधी दुर्गंधही येतो. अशावेळी उटणे लावून स्नान केले तर उपयोग होतो. काही आरोग्याच्या बाबतीत दक्ष असणारे रोज अंघोळीच्या आधी तेल लावतात. पण साबण लावून स्नान केल्यानंतर मात्र त्वचेचा तेलकटपणा पूर्णपणे जातो. पुन्हा त्वचा कोरडी होते. हे टाळण्यासाठी उटणे जरुर वापरावे.

त्वचेसाठी परिपूर्ण उटणे

  • उटण्यामध्ये विविध वनौषधी एकत्र केलेल्या असतात. ज्यामुळे त्वचेचे आरोग्य चांगले राहण्यास मदत होते. साधारणपणे चंदन, अनंतमूळ, वाळा, गुलाब पुष्पचूर्ण, नागरमोथा, जेष्ठ मध इ. औषधी चूर्णांचे मिश्रण उटण्यात वापरतात. प्रत्येकाचे प्रमाण भिन्न असते. अनंतमूळ रक्तदुष्टीमुळे निर्माण झालेली लक्षणे कमी करते. ज्यामुळे काळवंडलेपणा, त्वचेचा रापलेपणा कमी होतो. नागरमोथा खाज कमी करते. मेदामुळे जो चिकटपणा आलेला असतो तो दूर करतो. ज्येष्ठ मधामुळे त्वचा मुलायम होते.
  • बाह्य वातावरणामुळे किंवा उष्ण प्रकृतीमुळे त्वचेची आग होते. अशावेळी उटण्यातील चंदन उत्तम कार्य करते. वर्ण सुधारतो. सूर्यकिरणांचा अनेकांना त्रास होतो. त्वचा काळवंडते, अशावेळी चंदन काम करते. शिवाय ते सुगंधी असल्याने घामामुळे येणारी दुर्गंधी नाहीशी होते.
  • चंदन थंड गुणात्मक असल्याने त्वचेची होणारी आग तर कमी होतेच, पण उष्णतेचे फोडही कमी होतात.
  • काही जणांना अतिशय घाम येऊन घामोळे येण्याची तक्रार असते. उटण्यातील वाळा पावडर अति घाम आणि दुर्गंधी कमी करते. घामोळे कमी करते.
  • गुलाब पुष्पचूर्ण अतिशय थंड, गुणात्मक, सुगंधी असल्याने त्वचेला नैसर्गिक सुगंध येतो आणि सगळ्यात महत्त्वाचे म्हणजे आग कमी होते. उटण्यातील सर्वच औषधी या त्वचेचे आरोग्य सुधारणाऱ्या असतात.
  • हिवाळ्यात बोचणारे गार वारे असते. त्यामुळे त्वचा कोरडी पडून पांढरट होते. त्या दिवसात रोज तेल लावून साबण न लावता उटणे लावावे. त्यामुळे संपूर्ण तेल निघून न जाता थोडे त्वचेवर राहून स्निग्धत्व टिकून राहते, उटणे कोमट पाण्यात कालवून लावावे.
  • स्थूल व्यक्तींनी उटण्याची कोरडी पावडर त्वचेवर जोरात चोळून लावावी, त्यामुळे दुर्गंध चिकटपणा कमी होतो. चेहरा काळवंडल्यास उटणे दुधात कालवून लेप लावावा आणि वाळल्यानंतर काढून टाकावा.
  • उटणे केव्हा वापरू नये त्वचेवर पूयुक्त फोड असताना, कांजिण्यासमान पाण्याचे फोड असताना लावू नये. प्रथम पोटात औषधे घेऊन फोड बरे करावेत, नंतर उटणे लावावे.

    घेण्याची काळजी

  • चांगल्या प्रतीचे उटणे वापरावे, वनौषधी चांगल्या प्रतीच्या स्वच्छ असाव्यात. उटणे उघडे न ठेवता बाटलीत ठेवावे. लेप म्हणून वापरण्याआधी तज्ज्ञ वैद्यांचा सल्ला जरूर घ्यावा.
  • एखाद्या त्वचाविकारावर उटणे हे औषध नाही. त्यासाठी औषधे पोटात घ्यावीत आणि जोडीला साबणाला पर्याय म्हणून उटणे वापरावे.
  • (लेखिका पुणे येथे अायुर्वेद तज्ज्ञ अाहेत.)  

    Read the Latest Agriculture News in Marathi & Watch Agriculture videos on Agrowon. Get the Latest Farming Updates on Market Intelligence, Market updates, Bazar Bhav, Animal Care, Weather Updates and Farmer Success Stories in Marathi.

    ताज्या कृषी घडामोडींसाठी फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम टेलिग्रामवर आणि व्हॉट्सॲप आम्हाला फॉलो करा. तसेच, ॲग्रोवनच्या यूट्यूब चॅनेलला आजच सबस्क्राइब करा.

    Related Stories

    No stories found.
    Agrowon
    agrowon.esakal.com