एकीतून शाश्वत शेतीकडे वाटचाल

बीड जिल्ह्यातील शेतकरी मंडळ व शेतकरी कंपनी संघटित झाले. केवळ पिकांपुरते मर्यादित न राहता प्रक्रिया, विक्री व्यवस्था, पूरक उद्योग आदींच्या माध्यमातून त्यांनी प्रगतिशील शेतीला मोठी चालना दिली आहे. वडवाडीचे बळिराजा कृषी विज्ञान मंडळ व बोरखेड येथील क्रिएटिव्ह शेतकरी प्रोड्यूसर कंपनी यांची ही वाटचाल निश्चित पथदर्शक अशीच आहे. 

बीड जिल्ह्याला कायम दुष्काळाच्या झळा सोसाव्या लागतात. तरीही प्रयोगशीलतेच्या माध्यमातून त्मार्ग काढणारे शेतकरी इथे कमी नाहीत. वडवाडी (ता. जि. बीड) येथील बळिराजा कृषी विज्ञान मंडळाने अनेक वर्षांच्या अथक प्रयत्नांतून आपली वाटचाल सुकर केली आहे. 

बोरखेड, वडवाडी, महाजनवाडी, अंजनवती या चार गावांतील ३५१ शेतकऱ्यांच्या समन्वयातून २०१५ मध्ये क्रिएटिव्ह शेतकरी प्रोड्यूसर कंपनीची स्थापन करण्यात आली आहे. त्या माध्यमातून शेतकऱ्यांसाठी कृषी विभागाचे प्रात्यक्षिक, बीजोत्पादन, शेतमालाची खरेदी विक्री, सेंद्रिय शेती आदी उपक्रम राबविले जात आहेत. मंडळ वा कंपनी यांच्या माध्यमातून पूरक, प्रक्रिया आदी विविध उपक्रमांनाही चालना दिली जात आहे. 

  काही उपक्रम याप्रमाणे  

जुलै, ऑगस्टमध्ये खरेदी करून निंबोळी वाळवून प्रक्रिया केल्यानंतर दिवाळीनंतर खत विक्री केली जाते.  ​यंत्रसामग्रीची सुविधा 

एक लाख रोपांची निर्मिती बळिराजा कृषी विज्ञान मंडळाने यंदा एक लाख रोपांची निर्मिती केली. यात चिंच, करंज, काशिद, गुलमोहर, सीताफळ, सुबाभूळ, आवळा, बांबू आदींचा समावेश आहे. दुष्काळी भागातील या कामात पाण्याचा प्रश्न निर्माण होऊ नये म्हणून जवळपास दोन कोटी लिटर क्षमतेचे शेततळे निर्माण करण्यात आले आहे. या शेततळ्यावरच मंडळाच्या निसर्गरम्य परिसराची हिरवळ कायम ठेवण्यासह रोपनिर्मिती केली जाते.  

सहाशे लिटर दुधाचे संकलन  मंडळामार्फत बोरखेड दूध संकलन केंद्र निर्माण करण्यात आले आहे. गावात सुमारे शंभरपर्यंत दूध उत्पादक आहेत. दररोज सुमारे ६०० ते ७०० लिटरपर्यंत दूध संकलन होते. बारामती येथील दूध संस्थेला त्याचा पुरवठा केला जातो. यामुळे शेतकऱ्यांकडील दूध विक्रीचा प्रश्न मार्गी लागला. 

बियाणे, खताची विक्री  शेतकऱ्यांना वाजवी दरात वेळेत बियाणे व खते उपलब्ध व्हावीत यासाठी कंपनीतर्फे बियाणे व खत विक्री केंद्र सुरू करण्यात आले. यंदा खरिपासाठी जुलैपर्यंत चार लाखांच्या खताची तर तीन लाख रुपयांच्या बियाण्यांची विक्री या माध्यमातून करण्यात आली. 

शहरातील ग्राहकांचे सर्वेक्षण  ‘बळिराजा’ मंडळाने आपल्या ५० सेंद्रिय शेती उत्पादकांच्या गटासाठी बीड शहरातील सुमारे २०० ग्राहकांचे सर्वेक्षण केले. ग्राहकांची मागणी व अपेक्षा लक्षात घेऊन पिकांचे नियोजन करण्यात येणार  आहे. शेतकरी ते ग्राहक थेट विक्रीचे नियोजन आहे. 

अवजारे बॅंक कंपनीकडे शेतीपयोगी अवजारांची बॅंक आहे. शेतकऱ्यांना वाजवी दरात त्याद्वारे रोटाव्हेटर, पेरणी,  मळणी यंत्र, पाणी टॅंकर, मोगडा, नांगरट, फवारणी पंप आदींची उपलब्धता केली जाते. या प्रयत्नामुळे अनेकांना रोजगाराचा पर्याय निर्माण झाला आहे.  कृषी विज्ञान मंडळाच्या माध्यमातून आसपासच्या चार गावांतील शेतकऱ्यांना स्वयंपूर्ण बनविण्याचा व  उत्पादन खर्च कमी करून सेंद्रिय शेतीकडे वळविण्याचा प्रयत्न आहे.  संपर्क - महादेव सुरवसे - ९४२३०१८११०   अध्यक्ष, कृषी विज्ञान मंडळ 

अभिमान अावचर - ९४२१९४५००१  अध्यक्ष, ‘क्रिएटिव्ह’ शेतकरी उत्पादक कंपनी, बोरखेड