जून महिन्यात पावसाने सरासरी ओलांडली

पुणे : कोकण, घाटमाथा वगळता मॉन्सूनच्या पावसाने समाधानकारक हजेरी लावली नसली, तरी पूर्वमोसमी पाऊस मुक्तहस्त कोसळल्याने पावसाने जून महिन्याची सरासरी ओलांडली आहे. कृषी विभागाकडील नोंदीनुसार १ ते ३० जून या कालावधीत राज्यात २३१.४ मिलिमीटर (१०६.९ टक्के), तर हवामान विभागाच्या नोंदीनुसार २५९.० मिलिमीटर (१२६ टक्के) पाऊस पडला आहे. वादळी वाऱ्यासह जोरदार पावासाचे थैमान, मॉन्सून दाखल झाल्यानंतर पावसात पडलेला खंड हे जून महिन्याच्या पावसाचे वैशिष्ट्य दिसून आले आहे.  कृषी विभागाकडील पावसाच्या नाेंदीनुसार राज्यातील सात तालुक्यांमध्ये २०० टक्क्यांहून अधिक पावसाची नोंद झाली आहे. यात वाशीम जिल्ह्यातील रिसोड तालुक्यात सर्वाधिक ४८३.५ मिलिमीटर (३०७ टक्के) पाऊस पडला आहे. तर लातूर जिल्ह्यातील शिरूर अनंतपाळ (२२८ टक्के), नांदेड जिल्ह्यातील नांदेड (२०२ टक्के), मुदखेड (२१८ टक्के) परभणीतील पालम (२०२ टक्के), आकोल्यातील बार्शीटाकळी (२१७ टक्के) आणि वाशीममधील मंगरूळपीर येथे (२२६ टक्के) पावसाची नोंद झाली आहे. तर दुसरीकडे चंद्रपूर जिल्ह्यातील पोंभुर्णा (१४ टक्के) आणि वर्धा जिल्ह्यातील सेलू (१६ टक्के) येथे सरासरीच्या २५ टक्क्यांपेक्षा कमी पावसाची नाेंद झाली आहे. मात्र येथे पावसाच्या नाेंदी उपलब्ध नसल्याने पावसाची टक्केवारी कमी असल्याचे दिसून येते.  हवामान विभागाकडील नाेंदीनुसार राज्यातील चारही विभागांत पावसाने सरासरी गाठली असून, कोकण आणि मराठवाड्यात जून महिन्यात दमदार पाऊस पडला आहे. मराठवाड्यातील नांदेड, उस्मानाबाद, लातूर जिल्ह्यात दमदार पाऊस पडला आहे. तर कोकणात सर्वच जिल्ह्यात सरासरी अधिक पाऊस पडला आहे. मध्य महाराष्ट्रात नंदुरबार, नाशिक, सांगली, मराठवाड्यातील औरंगाबाद, जालना, विदर्भातील बुलडाणा, चंद्रपूर, गोंदिया जिल्‍ह्यांत सरासरीपेक्षा कमी पाऊस पडला आहे. यात वाशीम जिल्ह्यात सर्वाधिक १८० टक्के पाऊस पडला आहे. तर बुलडाणा जिल्‍ह्यात सर्वांत कमी सरासरीच्या अवघा ७० टक्के पाऊस झाला आहे. 

राज्यातील तालुकानिहाय पावसाची  स्थिती (स्रोत - कृषी विभाग) :  २५ टक्क्यांपेक्षा कमी पाऊस :  पोभुर्णा (चंद्रपूर), सेलू (वर्धा) २५ ते ५० टक्के पाऊस : श्रीवर्धन (रायगड), करमाळा (सोलापूर), जाफराबाद (जालना), संग्रामपूर, देऊळगाव राजा, सिंधखेड राजा, नांदुरा (बुलडाणा), तल्हारा,(अकोला), मोर्शी, धामणगाव रेल्वे (सर्व अमरावती), दिग्रज, वणी (यवतमाळ), आष्टी (वर्धा) आमगाव, सालकेसा (गोंदिया), भद्रावती (चंद्रपूर).

५० ते ७५ टक्के पाऊस :  अलिबाग, सुधागड (रायगड), वैभववाडी (सिंधुदुर्ग) नांदगाव, सुरगाणा, इगतपुरी (नाशिक), नवापूर अक्कलकुवा, (नंदुरबार), भुसावळ, यावल, रावेर, मुक्ताईनगर, जामनेर (जळगाव), शेवगाव, पाथर्डी, नेवासा (नगर), हवेली, वेल्हे, शिरूर, दौंड (पुणे), दक्षिण सोलापूर, माढा, पंढरपूर, सांगोला (सोलापूर), तासगाव (सांगली), शिरोळ, राधानगरी, अाजरा (कोल्हापूर), पैठण, गंगापूर, कन्नड, खुलताबाद, सिल्लोड (औरंगाबाद) भोकरदन, जालना, अंबड, बदनापूर (जालना), गेवराई, माजलगाव, धारूर, शिरूर कासार (बीड), लोहारा (उस्मानाबाद), देगलूर (नांदेड), जळगाव जामोद, चिखली, मेहकर, लोणार, खामगाव, शेगाव, मलकापूर, मातोळा (बुलडाणा), कळम, मारेगाव, झारीजामणी, केळापूर, राळेगाव (यवतमाळ), करंजा, वर्धा (वर्धा), काटोल (नागपूर), तुमसर (भंडारा), गोंदिया, गोरेगाव, देवरी (गोंदिया), वरोरा, चिमूर, नागभिड, राजुरा, बल्लारपूर (चंद्रपूर).

७५ ते १०० टक्के पाऊस :   उरण, महाड, पोलादपूर (रायगड), खेड, मंडणगड (रत्नागिरी), जव्हार, मोखाडा (पालघर), मालेगाव, पेठ, निफाड, सिन्नर, चांदवड, त्रिंबकेश्‍वर (नाशिक), शिंदखेडा (धुळे), नंदुरबार, शहादा, तलोदा, अक्रणी (नंदूरबार), जळगाव, अमळनेर, चोपडा, पाचोरा (जळगाव), श्रीगोंदा, राहुरी (अहमदनगर), खेड (पुणे), उत्तर सोलापूर, अक्कलकोट, मोहोळ, माळशिरस, मंगळवेढा (सोलापूर), जावळी मेढा (सातारा), वाळवा, आटपाडी (सांगली), हातकणंगले, पन्हाळा, बावडा (कोल्हापूर), वैजापूर, सोयगाव (औरंगाबाद), घनसांगवी, मंथा (औरंगाबाद), बीड, पाटोदा, आष्टी (बीड), जळकोट (लातूर), उस्मानाबाद, तुळजापूर, परांडा (उस्मानाबाद),  मुखेड, किनवट (नांदेड), परभणी, पाथरी (परभणी), बुलडाणा (बुलडाणा), अकोट, बाळापूर (अकोला), धारणी, भातकुली, तिवसा, वरुड (अमरावती), यवतमाळ, बाभूळगाव, अर्णी, उमरखेड, माेहगाव (यवतमाळ), देवळी, समुद्रपूर (वर्धा), हिंगणी, नरखेड, कळमेश्‍वर, उमरेड, भिवापूर (नागपूर), मोहाडी, पवनी, लाखणी (भंडारा), तिरोडा (गोंदिया), गोंड पिंपरी, सिंदेवाही, कोपर्णा, सावळी (चंद्रपूर), गडचिरोली, कोर्ची (गडचिरोली).  १०० ते १५० टक्के पाऊस : ठाणे, कल्याण, मुरबाड, भिवंडी, शहापूर, उल्हासनगर, अंबरनाथ (ठाणे), पनवेल, कर्जत, खालापूर, माणगाव, रोहा, तळा (रायगड), चिपळूण, दापोली, संगमेश्‍वर, राजापूर, (रत्नागिरी), सावंतवाडी, वेंगुर्ला, कणकवली, कुडाळ, दोडामार्ग (सिंधुदुर्ग), वसई, वाडा, डहाणू, विक्रमगड (पालघर), बागलाण, कळवण, नाशिक, दिंडोरी, येवला, देवळाली (नाशिक), धुळे, साक्री, शिरपूर (धुळे), एरंडोल, पारोळा, चाळीसगाव, भडगाव, धरणगाव, बोदवड (जळगाव), नगर, पारनेर, कर्जत, जामखेड, संगमनेर, श्रीरामपूर, राहाता (नगर). मुळशी, भोर, जुन्नर, आंबेगाव, बारामती, इंदापूर, पुरंदर (पुणे), बार्शी (सोलापूर), पाटण, कराड, कोरेगाव, माण-दहिवडी, फलटण, खंडाळा, वाई (सातारा), जत, शिराळा, पलूस (सांगली), शाहूवाडी, गडहिंग्लज, भुदरगड, चंदगड (कोल्हापूर), औरंगाबाद, फुलांब्री (औरंगाबाद), परतूर (जालना), केज, परळी, वाडवणी (बीड), लातूर, औसा, अहमदपूर,  उदगीर, देवणी,(लातूर), भूम, कळंब, वाशी (उस्मानाबाद), बिलोली, माहूर, धर्माबाद, उमरी, नायगाव खैरगाव (नांदेड), जिंतूर, सेलू, मानवत (परभणी), कळमनुरी, सेनगाव (हिंगोली), पातूर, अकोला (अकोला), मालेगाव (वाशीम), चिखलदरा, अमरावती, चांदूर रेल्वे, दर्यापूर, चांदूरबाजार (अमरावती), दारव्हा(यवतमाळ), हिंगणघाट (वर्धा), नागपूर शहर, नागपूर ग्रामीण, रामटेक, मौदा, सावनेर, कुही (नागपूर), भंडारा, साकोली, लाखंदूर (भंडारा), मोरगाव अर्जुनी (गोंदिया), चंद्रपूर, बह्मपुरी, जेवती (चंद्रपूर), कुरखेडा, अरमोरी, चामोर्शी, अहेरी, धानोरा, देसाईगंज-वडसा, मुलचेरा, भामरागड (गडचिरोली). 

१५० ते २०० टक्के पाऊस : पेण, मुरूड, म्हसळा (रायगड), गुहाघर, रत्नागिरी, लांजा (रत्नागिरी), देवगड, मालवण (सिंधुदुर्ग) पालघर, तलासरी (ठाणे), अकोले, कोपरगाव (नगर), पुणे शहर, मावळ (पुणे), सातारा, खटाव, महाबळेश्‍वर (सातारा) मीरज, खानापूर, कवठेमहांकाळ, कडेगाव (सांगली), करवीर, कागल (कोल्हापूर), अांबेजोगाई (बीड) निलंगा, चाकूर, रेणापूर (लातूर), उमरगा (उस्मानाबाद), कंधार, लोहा, हदगाव, भोकर, हिमायतनगर, अर्धापूर (नांदेड), गंगाखेड, पुर्णा, सोनपेठ (परभणी), हिंगाली, वसमत, औंढा (हिंगाली), मूर्तिजापूर (अकोला), वाशीम, मानोरा, कारंजा (वाशीम), नांदगाव खंडेश्‍वर, अंजनगाव, अचलापूर (अमरावती), नेर, पुसद, घाटंजी (यवतमाळ), आर्वी (वर्धा), कामठी, पारशिवणी (नागपूर), सडक अर्जुनी (भंडारा), मूल (चंद्रपूर) सिरोंचा, एटापल्ली (गडचिरोली).  पूर्वमोसमीचा जोर, मॉन्सून कमजोर नैर्ऋत्य मोसमी वाऱ्यांनी (माॅन्सून) ८ जून रोजी कोकण, मध्य महाराष्ट्र, मराठवाडा आणि विदर्भात एकाच दिवशी दाखल झाला. तर दुसऱ्याच दिवशी (९ जून) निम्मा महाराष्ट्र व्यापला. त्याच वेळी मेडन जुलिअन ऑस्सिलेशन या हवामान स्थितीच्या प्रतिकूल स्थितीमुळे विषुववृत्ताकडून येणारे वाऱ्यांचे प्रवाह खंडित झाले. प्रवाह मंदावल्याने महाराष्ट्रात दाखल झाल्यानंतर तब्बल दोन आठवडे मॉन्सूनने प्रगती केली नाही. तर २३ जून रोजी बहुतांशी राज्य व्यापणारा माॅन्सून २७ जून रोजी राज्याच्या पोचला. जून महिन्याचा विचार करता कोकण वगळता बहुतांशी भागात पूर्वमोसमी पावसाच्या सरी अधिक बसरल्या, तर माॅन्सूनच्या पाऊस कम‘जोर’ असल्याने पावसात खंडही पडले. हवामान विभागनिहाय पडलेला पाऊस (स्रोत - हवामान विभाग) विभाग--सरासरी पाऊस---पडलेला पाऊस---टक्केवारी कोकण---६९८.१---९९६.१---१४३ मध्य महाराष्ट्र---१४५.६---१६०.३---११० मराठवाडा---१४३.३---१८८.६---१३२ विदर्भ---१६८.०---१९६.८---११७

राज्यातील जिल्हानिहाय पावसाची स्थिती (स्रोत - हवामान विभाग) जिल्हा---सरासरी पाऊस---पडलेला पाऊस---टक्केवारी पालघर---४१०.१---५३४.२---१३० रायगड---६५६.८--९१६.९---१४० रत्नागिरी---८२९.९---१२५०.९---१५१ सिंधुदुर्ग---९०९.५---१३८१.२---१५२ ठाणे---४५७.१---६८७.९---१५० नगर---१०४.९---१५६.२---१४९ धुळे---११७.५---१३४.०---११४ जळगाव---१३२.१---१४८.१---११२ कोल्हापूर---३५१.५---३५५.९---१०१ नंदुरबार---१३७.६---११५.३---८४ नाशिक---१५४.९---१५०.१---९७ पुणे---१५६.९---१८३.१---११७ सांगली---११९.०---१०४.१---८७ सातारा---१५०.७---१६०.६---१०७ सोलापूर---१०२.७---१२३.०---१२० औरंगाबाद---१३०.४---१२७.१---९७ बीड---१२८.३---१५०.४---११७ हिंगोली---१८५.२---२३७.०---१२८ जालना---१३९.३---१०३.२---७४ लातूर---१४४.८---२५२.६---१७४ नांदेड---१५५.२---२६३.६---१६२ उस्मानाबाद---१३२.१---२१४.५---१६२ परभणी---१५४.६---१९१.१---१२४ अकोला---१४२.९---२१८.१---१५३ अमरावती---१३७.२---१७५.१---१२८ भंडारा---१६८.०---२०३.७---१६८ बुलडाणा---१३९.७---९७.२---७० चंद्रपूर---१८०.६---१७५.२---९७ गडचिरोली---२०९.२---२४२.७---११६ गोंदिया---१७४.१---१३७.२---७९ नागपूर---१५८.०---२४२.०---१५३ वर्धा---१६९.७---१९१.७---११३ वाशीम---१७३.०---३११.०---१८० यवतमाळ---१७३.६---१९५.०---११२