कारंज्याच्या खर्डीपुऱ्यात बनते उत्तम दर्जाची वेसण कारंजा घाडगे (ता. जि. वर्धा) येथील खर्डीपुरा भागातील कुटुंबे वेसण निर्मितीचा कौशल्यपूर्ण व कष्टाच्या व्यवसायात आहेत. हे सर्व कुटुंबीय श्रावणी पोळ्याच्या दृष्टीने आधी दोन ते अडिच महिने अहोरात्र राबत असतात, तेव्हा आपल्या बैलाच्या सजावटीसाठी उत्तम दर्जाची वेसण तयार होते.
कृषी संस्कृतीमध्ये शेती आणि बैल यांची सांगड अविभाज्य आहे. या शेतकऱ्यांच्या व बैलांच्या दैनंदिन कष्टाच्या आयुष्यामध्ये पोळा या सणाला फार महत्त्व दिले जाते. बैल रंगवून, त्याची सजावट केली जाते. नवी वेसण घातली जाते. उत्तम दर्जाची वेसणीला शेतकरी प्राधान्य देतात. उत्तम दर्जाची वेसण तयार करण्याचा व्यवसाय रुजला आहे, तो वर्धा जिल्ह्यातील कारंजा घाडगे या गावात. त्यातील शेख इसाक यांचे कुटुंबीय तीन पिढ्यांपासून या व्यवसायात आहेत. पूर्वी या व्यवसायामध्ये १० ते १२ कुटुंब कार्यरत होते. मात्र, गेल्या काही वर्षांपासून बैलांचे घटते प्रमाण आणि कमी होत गेलेली मागणी यामुळे रोजगाराचे अन्य पर्याय धुंडाळावे लागत आहेत. आता केवळ खर्डीपुरा भागातील पाच कुटुंब या व्यवसायात राहिली आहेत. पावसाळ्यात अन्य मजुरीची कामे राहत नाही; त्यामुळे रोजगाराचे साधन म्हणून या काळात शेख इसाक यांच्यासह शेख पीर महम्मद शेख नूर महम्मद, शेख रहूम शेख करीम, शेख रफीक शेख गुलजार यांचे परिवारदेखील याच हंगामी व्यवसायात आहे. इतरवेळी गाद्या तयार करण्यासह अन्य कामे करतात.
वेसण तयार करण्याची प्रक्रिया
असा आहे खर्च
अशी आहे बाजारपेठ
मागणी घटल्याने तडव निर्मितीही थांबली खर्डीपुऱ्याचा परिसर पूर्वी तडव (शेतमाल झाकण्यासाठी ताडपत्रीप्रमाणे आवरण) निर्मितीसाठीही प्रसिद्ध होता. त्यासाठी सिमेंटची पोती व अन्य साधनांचा वापर होई. ग्राहकांच्या मागणीनुसार विविध आकाराचे तडव तयार केले जात. मात्र, गेल्या काही वर्षांमध्ये ताडपत्रींची उपलब्धता वाढत गेली. पर्यायाने तडव वापरण्याचे प्रमाण कमी झाले. मागणी नसल्याने हा व्यवसाय बंद झाला. तसाच प्रकार वेसण निर्मितीबाबत होण्याची भीती या कारागीर कुटुंबीयांमध्ये असल्याचे शेख इसाक सांगतात. पर्यायाने तडव वापरण्याचे प्रमाण कमी झाले. मागणी नसल्याने हा व्यवसाय बंद झाला. तसाच प्रकार वेसण निर्मितीबाबत होण्याची भीती या कारागीर कुटुंबीयांमध्ये असल्याचे शेख इसाक सांगतात.
असे आहे या व्यवसायाचे इंगित...
: शेख इसाक, ९५५२२६६७३८
Read the Latest Agriculture News in Marathi & Watch Agriculture videos on Agrowon. Get the Latest Farming Updates on Market Intelligence, Market updates, Bazar Bhav, Animal Care, Weather Updates and Farmer Success Stories in Marathi.
ताज्या कृषी घडामोडींसाठी फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम , टेलिग्रामवर आणि व्हॉट्सॲप आम्हाला फॉलो करा. तसेच, ॲग्रोवनच्या यूट्यूब चॅनेलला आजच सबस्क्राइब करा.