कलिंगडापासून विविध पदार्थनिर्मिती

उन्हाळ्यामध्ये कलिंगड हे फळ उत्तम मानले जाते. त्याची किंमत प्रति १० ते २० रुपये इतकी असून, एका फळाचे वजन साधारणपणे दोन किलोपर्यंत असते. बहुतांश फळे ही ताज्या स्वरूपात विकली जातात. या फळांपासून विविध उत्पादने तयार करणे शक्य आहे. काढणी ः

साठवण आणि वाहतूक ः काढणीनंतरच्या पहिल्या चोविस तासांमध्ये कलिंगड फळ १२ ते १५ अंश सेल्सिअस तापमानाला थंड करावे. त्यामुळे अधिक काळासाठी टिकण्यास मदत होते. साठवणीसाठी तापमान १० ते १५ अंश सेल्सिअस आणि सापेक्ष आर्द्रता ९० टक्क्यांपर्यंत ठेवल्यास फळे २-३ आठवडे ठेवता येतात. सिफेट संस्थेने विकसित केलेली बाष्पीभवनाधारीत शीतगृहे त्यासाठी उपयुक्त ठरू शकतात. आरोग्यासाठी फायदे कलिंगड फळ खाण्याचे किंवा ताजा रस पिल्याने आरोग्यासाठी लक्षणीय फायदे होतात. या फळामध्ये सिट्रूलिन हे अमिनो आम्ल मोठ्या प्रमाणात असून, ते रक्तवाहिन्यांवरील ताण कमी करते. अतिकष्टामुळे स्नायूंमध्ये आलेला ताण कमी करते.

कलिंगडापासूनची उत्पादने १) कलिंगड केळी स्प्लिट ः दोन केळी सोलून अधिक लांबीच्या बाजूने अर्धे करून घ्यावीत. पुन्हा त्याचे तुकडे करावेत. आईस्क्रिमच्या स्कुपरने कलिंगडाचे तीन स्कूप दोन केळी कापामध्ये ठेवावे. शक्य तेवढ्या बिया काढून टाकाव्यात. त्यावर वेगवेगळ्या फळांचे मिश्रण वापरता येते. त्यावर पाव कप ड्रिझल कॅरामल टाकावे. त्यावर पाव कप मधामध्ये भाजलेले बदाम टाकावेत. दोन केळी आणि एक मध्यम आकाराचे कलिंगड यापासून चार प्लेट बनवता येतात. २) कलिंगडाचे सॉफ्ट ड्रिंक ः कलिंगडाच्या बारीक कापलेल्या फोडी, साखर, व्हॅनिला रस आणि मिठ फूड प्रोसेस किंवा ब्लेंडरमधून बारीक करून घ्यात. थोडे हलवल्यानंतर रेफ्रिजरेटरमध्ये थंड करा. पुढे या कलिंगड रसामध्ये आवश्यक तितक्या तीव्रतेपर्यंत क्लब सोडा किंवा सेल्टझर मिसळा. ३) कलिंगड रस ः कलिंगडावरील फवारणीचे अंश किंवा नैसर्गिक तेलकटपणा कमी करण्यासाठी बाह्य बाजू स्क्रबरच्या साह्याने घासून घ्या. त्याला व्हिनेगर लावा. त्यानंतर कलिंगडाचे तुकडे करून त्यापासून रस काढा. मोठ्या कलिंगडाचा चौथा भाग दोन माणसांसाठी पुरेसा होईल. कलिंगडाची हिरवी साल आणि आतील गराचे पातळ तुकडे ज्युसरमध्ये घालून त्याचाही रस काढा. अर्थात, त्यामुळे कलिंगडाच्या रसाची गोडी थोडीशी कमी होईल; पण कलिंगडाच्या सालीमध्ये व पांढऱ्या गरामध्येही आरोग्यासाठी उपयुक्त घटक असतात. ४) कलिंगडाचा सिरप ः कलिंगडाचे बारीक तुकडे करून फूड प्रोसेसरद्वारे रस काढा. हा रस मोठ्या व जाड तळ असलेल्या भांड्यामध्ये मध्यम आचेवर तापत ठेवा. थोड्या वेळाने त्याला हलवत राहा. खालील बाजूला करपणार नाही, हे पाहा. आवश्यकतेइतका घट्ट झाल्यानंतर चाळणीतून गाळून घ्या. त्यापासून दोन उत्पादने तयार करता येतात. १) मऊ लाल कलिंगड पाक २) घट्ट कलिंगड गर. या घट्ट कलिंगड गलाला कलिंगड लोणी असे म्हणतात. त्याचा वापर ब्रेडवर पसरून (स्प्रेड) खाण्यासाठी होतो. ५) कलिंगड माऊसी ः कलिंगडाच्या गराचे तुकडे करा. त्यापासून फूड प्रोसेसरमध्ये प्युरी तयार करून घ्यावी. एका भांड्यामध्ये दोन कप प्युरी घ्या. पाव कप वेगळ्या भांड्यामध्ये शांत ठेवा. भांड्यातील दोन कप प्युरीला मध्यम आचेवर उकळी आणा. बाजूला ठेवलेल्या पाव कप कलिंगड प्युरीमध्ये जिलेटीन चांगले मिसळून घ्या. वरील उकळी आलेल्या द्रावणाखालील आच बंद करून, त्यात जिलेटीन मिसळलेला कलिंगड प्युरी चांगली मिसळून घ्या. त्यातील जिलेटीनला गाठी येणार नाहीत, याकडे लक्ष द्या. त्यात अर्धा चमचा लिंबाचा रस आणि अर्धा कप साखर मिसळा. चांगले मिसळल्यानंतर बाजूला थंड होऊ द्या. त्यानंतर त्यावर मलई पसरवा. कलिंगड माऊसीचे छोट्या वाट्यामध्ये लहान भाग करून, रेफ्रिजरेटरमध्ये सेट करून घ्या. त्यासाठी साधारणपणे दोन तास किंवा अधिक वेळ लागतो. ६) कलिंगडाच्या सालींची भाजी ः ही खास राजस्थानी डिश आहे. कलिंगडाच्या सालीला काकडीप्रमाणे एक कुरकुरीतपणा असतो. उष्णता दिल्यानंतरही तो टिकून राहतो. त्यामुळे तो शिजल्यानंतरही उत्तम चव येते. सालीमध्ये विविध मसाले चांगल्या प्रकारे मुरतात. भाजी करण्यापूर्वी अत्यंत कठीण असलेल्या जाड हिरव्या साली काढून टाकाव्यात. ७) त्वचेसाठी सौदर्य प्रसाधने ः कलिंगडामध्ये पाण्याचे प्रमाण ९२ टक्के असले तरी त्यातील सूर्यप्रकाशासाठीचे गुणधर्म उच्च आहेत. हे उन्हाळ्यातील फळ असले तरी हिवाळ्यातील त्वचा फाटण्याच्या समस्येसाठी उपयुक्त ठरू शकते. त्यामुळे त्वचेसाठी त्यात अन्य औषधी घटकांचा समावेश करत विविध सौंदर्य प्रसाधने तयार करता येतात.