कांदा पिकावर ॲन्थ्रॅक्नोज रोगाचा वाढता प्रादुर्भाव

सध्या नाशिकच्या येवला व सिन्नर, धुळे येथील सिंदखेडा आणि जळगाव येथील चोपडा या भागांमध्ये कांदा रोपे किंवा रोप लागवडीनंतरही शेतामध्ये ॲन्थ्रॅक्नोज या रोगाचा प्रादुर्भाव मोठ्या प्रमाणात दिसून येत आहे. अनुकूल वातावरणामुळे रोगाचा प्रसार वेगाने होण्याची शक्यता आहे. त्यामुळे या रोगाच्या प्रतिबंधासाठी वेळीच उपाययोजना राबविण्याची गरज आहे. भारतामध्ये महाराष्ट्रातील लोणंद (जि. सातारा) येथे १९८१ मध्ये प्रथम ॲन्थ्रॅक्नोज (शा. नाव - कोलेटोट्रिकम ग्लोईस्पोरायडिस) या बुरशीजन्य रोगाची खरीप कांदा पिकात नोंद झाली होती. पुढे १९८२ आणि १९८३ दरम्यान नाशिक आणि पुणे विभागात हा रोग आढळला. आंध्र प्रदेशमधील कांदा पिकावर त्याचा सातत्याने प्रादुर्भाव आढळत आला आहे. महाराष्ट्रात दरम्यानच्या काळात ठरावीक भागामध्ये ठरावीक प्रमाणात प्रादुर्भाव दिसत असला, तरी मागील वर्षापासून या रोगाची तीव्रता वाढल्याचे दिसत आहे. सध्या कांदा रोपे व पुनर्लागवडीच्या शेतामध्ये असे दोन्ही ठिकाणी या रोगाचा प्रादुर्भाव दिसत आहे.  रोगाची लक्षणे

रोगाची कारणे 

एकात्मिक नियंत्रण व्यवस्थापन

रासायनिक बुरशीनाशकांचा वापर - प्रमाण प्रति लिटर पाणी  (एकसमान फवारणी वा कव्हरेज असावे.)

टीप :  बुरशीनाशकांच्या शिफारशी भारतीय कृषी संशोधन परिषदेच्या (आयसीएआर) अंतर्गत आहेत. फवारणीच्या द्रावणात सिलिकॉन आधारित ॲडजुवंट वापरावे. रोगाच प्रादुर्भाव झाल्यानंतर नियंत्रण करणे अवघड असते. त्यामुळे प्रतिबंधकात्मक म्हणून लेखात दिलेल्या व्यवस्थापनाचे काटेकोरपणे पालन करावे.  - डॉ. सतीश भोंडे,  ९८२२६५०६६१ - डॉ. ओमप्रकाश हिरे,  ७५८८०१५४९१ (लेखक एनएचआरडीएफ, नाशिक या संस्थेतील निवृत्त अतिरिक्त संचालक आहेत. तर डॉ. हिरे नाशिक येथील खाजगी कंपनीत मृदा शास्रज्ञ आहेत.)