लकवा आजारावर ब्राह्मी, वेखंड उपयुक्त

लकवा  किंवा पॅरेलिसिस या आजारात अवयवांचे कार्य बंद होते. त्या भागाचे स्पर्शज्ञान कमी होते अथवा नष्ट होते. लकवा झालेला भाग लुळा पडतो. पायास लकवा झाल्यामुळे जनावर लंगडते. या आजारामुळे बाधित भागातील मांसपेशी कमकुवत होतात, त्यांची वाढ खुंटते, बाधित अवयवाची कार्यशक्ती कमी होते. या आजाराची अनेक कारणे आहेत. लकवा  किंवा पॅरेलिसिस या आजारात अवयवांचे कार्य बंद होते. त्या भागाचे स्पर्शज्ञान कमी होते अथवा नष्ट होते. लकवा झालेला भाग लुळा पडतो. पायास लकवा झाल्यामुळे जनावर लंगडते. या आजारामुळे बाधित भागातील मांसपेशी कमकुवत होतात, त्यांची वाढ खुंटते, बाधित अवयवाची कार्यशक्ती कमी होते. या आजाराची अनेक कारणे आहेत. किंबहुना मेंदूच्या आजारांमध्ये दिसणारे हे एक लक्षण आहे. अति थंडी, गारपीट किंवा  काठी किंवा एखाद्या कठीण साधनाने पशूस मारले तर हा आजार संभवतो. कोंबड्यांमध्ये पायाचा लकवा किंवा पंखांचा लकवा प्रामुख्याने आढळतो. जीवनसत्त्व ब कमतरतेमुळे ही लक्षणे आढळतात. उपचार पद्धती 

उपयुक्त औषधी वनस्पती वेखंड  किंवा वचा  या वनस्पतीचे मूळ अत्यंत गुणकारी असले तरी संपूर्ण वनस्पती  औषधीमध्ये वापरतात.

ज्योतिष्मती   हीच वनस्पती माळ कान्गुनी या नावाने देखील ओळखली जाते. संपूर्ण वनस्पती औषधीमध्ये वापरतात.

शंखपुष्पी  लकवा तसेच चेतासंस्थेच्या आजारांमध्ये या वनस्पतीचा अत्यंत चांगला उपयोग होतो. संपूर्ण वनस्पती औषधीमध्ये वापरतात.

 ब्राह्मी ब्राह्मी ही वनस्पती मण्डुकपर्णी या नावानेदेखील ओळखले जाते. संपूर्ण वनस्पती औषधीमध्ये वापरतात. टीप वरील वनस्पतींचा एकत्रित वापर करावा.  सोबतच बाह्य उपचारासाठी या सर्व वनस्पती समभागात घेऊन शक्यतो तिळाच्या तेलात टाकून उकळवून घ्याव्यात. त्यानंतर हे तेल गाळून त्यांच्याद्वारे बाधित भागात नियमित मॉलिश करावे. वळूसाठी वनौषधी उपचार वळूचा उपयोग नैसर्गिक रेतन तसेच रेतमात्रा निर्मितीसाठी केला जातो. बहुतांश गावांमध्ये रेतनासाठी जातिवंत वळू मर्यादित संख्येत असतात. पर्यायाने रेतनासाठी त्यांचा उपयोग वारंवार होतो. एका आठवड्यात जास्तीत जास्त चार वेळेस वेतासाठी वळूचा वापर करावा. यापेक्षा जास्त वेळेस व नियमित वळूचा वापर केल्यास त्याच्या वीर्यातील शुक्राणूंची संख्या कमी होते. पर्यायाने अशा वळूपासून गर्भधारणा होण्याची शक्यताही कमी असते.

उपयुक्त औषधी वनस्पती अश्‍वगंधा 

शतावरी 

केवच

ज्येष्ठमध चवीला गोड असणारी ही वनस्पती सर्वांनाच परिचित आहे, या वनस्पतीचे खोड या आजारात वापरतात. सफेद मुसळी

शिलाजित

 - डॉ. सुधीर राजूरकर,  ९४२२१७५७९३ (प्राध्यापक, पशू औषधी व विषशास्त्र विभाग, पशुवैद्यक व पशू विज्ञान महाविद्यालय, परभणी)