कासदाहावर हळद, करंज, निर्गुडी उपयुक्त

गाय, म्हैस, शेळी, मेंढी या प्राण्यांमधील सर्वांत घातक आजार म्हणजे कासदाह. या आजारामुळे दूध उत्पादन कमी होऊन जनावराचे एक किंवा अधिक सड निकामी होतात. ते कायमचे बंद होण्याची शक्यता असते. हा आजार रोगजंतूंमुळे होणारा असल्यामुळे याचा प्रादुर्भाव इतर जनावरांना देखील होऊ शकते. हा आजार लक्षणे दाखविण्यात पूर्वी जनावरांना झालेला असतो. म्हणजेच या आजारास कारणीभूत असणारे रोग जंतू जनावराच्या कासेमध्ये असतात. परंतु त्यांची संख्या कमी असते. परंतु ती आजाराचे लक्षण दिसण्यासाठी पुरेशी नसते. यालाच सुप्तावस्थेतील कासदाह म्हणतात. या रोगजंतूंच्या वाढीसाठी योग्य वातावरण मिळताच हे रोगजंतू झपाट्याने वाढत जातात आणि मग सुरुवातीस सुप्तावस्थेत असलेला आजार लक्षणे दाखवू लागतो. हे लक्षात घेता पशुपालकाने गाफील न राहता जनावराच्या दुधाची तपासणी नियमित करणे आवश्यक आहे. जर हा आजार सुप्तावस्थेत देखील जनावरांमध्ये दिसून आला, तर तत्काळ पशुवैद्यकाद्वारे उपचार करावेत. या आजाराकडे केलेले दुर्लक्ष पशुपालकास नुकसानीचे ठरते कारण उपचारासाठी प्रतिजैविकांवर होणारा खर्च आणि बाधित झालेले एक किंवा एकापेक्षा जास्त सड कायमचे बंद होण्याची शक्यता असते. आज सर्वत्र प्रतिजैविकांचा वापर कमी करण्यासाठी भर दिला जात आहे, परंतु हा आजार झाला तर प्रतिजैविकांचा वापर आवश्यक ठरतो त्यामुळे सुप्त अवस्थेत असतानाच केलेला उपचार किंवा हा आजार होऊ नये यासाठी केलेला उपचार महत्त्वाचा ठरतो. याशिवाय प्रतिजैविकांची मात्रा कमी करणे किंवा प्रतिजैविकांची क्षमता वाढविणे यासाठी यांच्या वापरासोबतच औषधी वनस्पतींचा वापर करणे फायद्याचे ठरते. सुप्तावस्थेतील कासदाह औषधी वनस्पतींच्या वापराने कमी होऊ शकतो. आजाराची लक्षणे 

उपयुक्त औषधी वनस्पती  हळद 

कडुलिंब  यामध्ये जिवाणू विरोधी आणि बुरशी विरोधी गुणधर्म आहेत. यामुळे कडुलिंबाचे तेल किंवा लिंबोळीचा वापर या आजारात करावा. करंज  ही वनस्पती जिवाणू व बुरशी विरोधी गुणधर्म असलेली आहे. निर्गुडी 

कापूर  कापराचा उपयोग सूज किंवा संसर्गाच्या विरोधात होतो. टीप  वरील सर्व वनस्पती एकत्र करून बारीक कराव्यात. या वनस्पतींचा लेप बाधित कासेवर लावावा . संपर्क : डॉ. सुधीर राजूरकर, ९४२२१७५७९३ (प्राध्यापक, पशू औषधी व विषशास्त्र विभाग, पशुवैद्यक व पशू विज्ञान महाविद्यालय, परभणी)