वनशेतीमध्ये स्टायलो, अंजनाचे आंतरपीक

स्टायलो गवत द्विदलवर्गीय असून बहुवार्षिक आहे.ज्या भागामध्ये कमी पाऊस पडतो, अशा ठिकाणी या गवताची लागवड करावी. अंजन गवत मातीला घट्ट धरून राहत असल्यामुळे जमिनीची धूप होत नाही. या गवताचा पाला रसदार असतो. या चारा पिकांची वनशेतीमध्ये आंतरपीक म्हणून लागवड करावी.
Stylo grass
Stylo grass

स्टायलो गवत द्विदलवर्गीय असून बहुवार्षिक आहे.ज्या भागामध्ये कमी पाऊस पडतो, अशा ठिकाणी या गवताची लागवड करावी. अंजन गवत मातीला घट्ट धरून राहत असल्यामुळे जमिनीची धूप होत नाही. या गवताचा पाला रसदार असतो. या चारा पिकांची वनशेतीमध्ये आंतरपीक म्हणून लागवड करावी. वनशेती करत असताना वेगवेगळ्या गवताची आंतरपीक म्हणून लागवड करता येते. ज्या भागामध्ये पावसाचे प्रमाण कमी आहे तसेच ज्यांच्याकडे सिंचन सुविधा आहे अशा ठिकाणी  स्टायलो, अंजन गवत, मारवेल, दशरथ यासारख्या गवताची आंतरपीक म्हणून लागवड करावी. यामुळे जनावरांना पौष्टिक चारा मिळण्यास मदत होईल.    स्टायलो 

  • गवत द्विदल वर्गीय असून बहुवार्षिक आहे. 
  • गवत सरळ वाढणारे असून यास जास्त फुटवे येतात. 
  • ज्या भागामध्ये कमी पाऊस पडतो, अशा ठिकाणी या गवताची लागवड करावी. 
  • गवताला जमीन ही माळरान, पडीक मुरमाड व पाण्याचा निचरा होणारी लागते.
  • गवतामध्ये प्रथिनांचे प्रमाण हे १२ ते १५ टक्के, कॅल्शिअमचे प्रमाण  ०.७० ते १.९० टक्के आणि फॉस्फरसचे प्रमाण ०.१० ते ०.१५ टक्के असते.  
  • लागवडीसाठी स्टायलोसन्थेस हमाटा, स्टायलोसन्थेस स्कब्रा या दोन जातींची लागवड करावी. महात्मा फुले कृषी विद्यापीठाने फुले क्रांती ही जात प्रसारित केली आहे.
  • लागवड तंत्र

  •   लागवडीसाठी चालू वर्षातील बियाणे पेरणीसाठी वापरावे.
  •   प्रती हेक्टरी ८ ते १० किलो बियाणे लागते. बीज प्रक्रिया करत असताना बियाणे गरम पाण्यात ३ ते ४ मिनिटे भिजवून घ्यावे. 
  •   लागवड ३० x १५ सेंमी अंतरावर करावी.  बियाणे जास्त खोलीवर टाकू नये, कारण त्याचा उगवण क्षमतेवर परिणाम होतो. लागवडीपूर्वी जमिनीत शेणखत मिसळावे. तसेच प्रति हेक्टरी २० किलो नत्र व ३० किलो स्फुरद द्यावे. 
  • पिकाच्या गरजेनुसार पाणी व्यवस्थापन करावे.  
  • उत्पादन 

  • पेरणी केल्यापासून ३ ते ४ महिन्यांनी जमिनीपासून १० ते १५ सेंमी उंचीवर कापणी करावी. 
  • कोरडवाहू क्षेत्रामध्ये हिरव्या चाऱ्याचे  १५ ते २० टन आणि बागायती क्षेत्रामध्ये ३०-३५ टन उत्पादन मिळते. 
  • अंजन गवत 

  • ज्या भागामध्ये पावसाचे प्रमाण कमी आहे अशा  वातावरणामध्ये  अंजन हे गवत चांगले वाढते. दुष्काळी परिस्थितीत हा चारा फायदेशीर ठरतो. हे उंच वाढणारे गवत असून याला फुटवे गुच्छामध्ये येतात. हे गवत मातीला घट्ट धरून राहत असल्यामुळे जमिनीची धूप होत नाही. या गवताचा वापर हा मृदा व जलसंवर्धनामध्ये केला जातो. गवताचा पाला हिरवा, रसदार असतो.
  • हे गवत सर्व प्रकारच्या जमिनीमध्ये चांगले येते. पाण्याचा निचरा होणारी जमीन निवडावी. पडीक,चुनखडीयुक्त जमिनीत देखील हे गवत चांगले येते. अधिक उत्पादनासाठी काळी कसदार, मध्यम ते भारी जमिनीची निवड करावी.  
  • जाती  लागवडीसाठी बुंदेल अंजन-१,  बुंदेल अंजन-२ या जातींची निवड करावी.  लागवडीचे तंत्र 

  • लागवड  जून-जुलै महिन्यात करावी. लागवडीचे अंतर  ५०x ६० सेंमी ठेवावे. बियाणे एक सेंमी खोल पेरावे. 
  • लागवडीपूर्वी जमिनीत शेणखत मिसळावे. हेक्टरी ५० किलो नत्र, २० किलो स्फुरद हे जमीन तयार करताना द्यावे. लागवडीच्या एक महिन्यानंतर २० किलो नत्राची मात्रा द्यावी. 
  • वर्षभर चाऱ्यासाठी पिकाच्या गरजेनुसार पाणी द्यावे. महिन्यातून  एकदा पाणी दिले तरी चालते. 
  • उत्पादन 

  • सिंचन सुविधा असेल तर ३ ते ४ कापण्या ४० ते ६० दिवसाच्या अंतराने घेता येतात. 
  • गवताची कापणी जमिनीपासून १० सेंमी वर करावी. त्यामुळे नवीन फुटव्यांची संख्या  वाढते. 
  • कोरडवाहू क्षेत्रातून हेक्टरी १२-१५ टन आणि मध्यम पावसाच्या प्रदेशात २५-३० टन हिरवा चारा मिळतो.
  • - के.एल. जगताप,  ९८८१५३४१४७ (कृषी विज्ञान केंद्र, खामगाव, वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठ, परभणी)

    Read the Latest Agriculture News in Marathi & Watch Agriculture videos on Agrowon. Get the Latest Farming Updates on Market Intelligence, Market updates, Bazar Bhav, Animal Care, Weather Updates and Farmer Success Stories in Marathi.

    ताज्या कृषी घडामोडींसाठी फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम टेलिग्रामवर आणि व्हॉट्सॲप आम्हाला फॉलो करा. तसेच, ॲग्रोवनच्या यूट्यूब चॅनेलला आजच सबस्क्राइब करा.

    Related Stories

    No stories found.
    Agrowon
    agrowon.esakal.com