शेतकरी नियोजन : रेशीम शेती

शेतकरी ः श्रीधर सोलव गाव ः बरबडी, ता. पूर्णा, जि. परभणी एकूण क्षेत्र ः २० एकर तुती लागवड ः ९ एकर आमची एकत्रित कुटुंबाची २० एकर शेती आहे. शाश्‍वत उत्पन्न देणाऱ्या रेशीम शेतीस २००९ मध्ये सुरुवात केली. त्यासाठी ६ एकरांवर तुती लागवड केली. पहिली ४ वर्षे रेशीम कोष उत्पादनावर भर दिला. त्यातून या व्यवसायातील बारकावे समजले. त्या वेळी १०० अंडीपुंजांपासून ७० ते ७५ किलोपर्यंत रेशीम कोष उत्पादन मिळायचे. उत्पादित कोषाची बंगळूर जवळच्या रामनगरम येथील बाजारपेठेत विक्री केला जात असे. रेशीम कोष उत्पादनातून शाश्‍वत उत्पन्न मिळू लागले. मागील काही वर्षांत परभणी तसेच हिंगोली, नांदेड या जिल्ह्यांतील शेतकरी रेशीम शेतीकडे वळले आहेत. चॉकी (बाल्यकिटक)द्वारे दर्जेदार कोष उत्पादन मिळत असल्यामुळे चॉकीची मागणी वाढली आहे. परंतु आमच्या भागात चॉकी सेंटर नव्हते. ही संधी ओळखून जिल्हा रेशीम विकास अधिकारी कार्यालय, तसेच केंद्रीय रेशीम मंडळाच्या परभणी येथील कार्यालयातून बाल्य रेशीम कीटक (चॉकी रेअरिंग सेंटर) संगोपन व्यवसायाबाबत माहिती घेतली. त्यानंतर सन २०१३ मध्ये रेशीम कोष उत्पादन बंद करून मिनी चॉकी रेअरिंग सेंटर सुरू केले. चॉकीची मागणी वाढत असल्यामुळे उत्पादन क्षमता वाढविण्याचे ठरविले. त्यासाठी आणखी ३ एकरांवर तुती लागवड केली. आता एकूण ९ एकर तुती लागवड झाली आहे.

तुती बागेचे व्यवस्थापन  चॉकीसाठी तुतीला रासायनिक खतांच्या मात्रा दिल्या जात नाहीत. वर्षातून दोन वेळेस एकरी दोन ट्रॉली शेणखत दिले जाते. पहिला मात्रा मे महिन्याच्या शेवटी तर दुसरी सप्टेंबर महिन्यात दिली जाते. संबंधित शेतकऱ्यांपर्यंत चॉकी पोहोचविल्यानंतर तुती बागेतील कामांवर भर दिला जातो. खुरपणी करून बाग स्वच्छ केली जाते. त्यानंतर गरजेनुसार पाणी दिले जाते. संगोपनगृह निर्जंतुकीकरण  रेशीम शेती व्यवसायामध्ये संगोपनगृहाची स्वच्छता, निर्जंतुकीकरण या बाबी अत्यंत महत्त्वाच्या आहेत. चॉकी पोहोचविल्यानंतर संगोपनगृह आणि ट्रेचे फॉर्मेलिन, ब्लिचिंग पावडर, तसेच अन्य शिफारशीत घटकांद्वारे निर्जंतुकीकरण केले जाते. त्यानंतर साध्या पाण्याने धुऊन घेतले जाते. या कामांसाठी साधारण ७ ते १० मजूर लागतात. परंतु आमच्या एकत्रित कुटुंबातील सदस्य या कामांसाठी मदत करतात. त्यामुळे मजुरीवरील खर्चात मोठी बचत होते. मागील १५ दिवसातील कामकाज 

पुढील १५ दिवसांचे नियोजन 

- श्रीधर सोलव, ८००७४३७६१२