खतांची कार्यक्षमता वाढविण्यासाठी उपाययोजना

माती परीक्षणाच्या आधारावर पिकांना द्यावयाची खतमात्रा ठरवावी. त्यामुळे गरजेइतक्याच खतांचा पुरवठा केला जातो. संतुलित खत वापरामुळे उत्पन्नात वाढ होते. जमिनीचे आरोग्य चांगले राहते. पिकांना रासायनिक खतांद्वारे विविध पोषक अन्नद्रव्यांचा म्हणजेच नत्र (युरिया), स्फुरद (सुपर फॉस्फेट), पालाश (म्युरेट ऑफ पोटॅश), सूक्ष्म अन्नद्रव्येयुक्त खते (झिंक सल्फेट, आयर्न सल्फेट, बोरॅक्स) इत्यादींचा पुरवठा केला जातो. पिकांना दिलेली खतमात्रा पिकांकडून पूर्णतः शोषली जात नाही. पिके त्यातील काही अंश शोषून घेतात. उर्वरित अन्नद्रव्यांचा (पाणी, हवा, तापमान यामुळे) ऱ्हास होतो. वापरलेल्या एकूण खताच्या प्रमाणापैकी जो काही अंश पिके शोषण करतात आणि त्यामुळे जी उत्पादनात वाढ होते, त्यास ‘खत वापराची कार्यक्षमता’ म्हणतात. अन्नद्रव्ये आणि त्यांची कार्यक्षमता  अन्नद्रव्ये--------कार्यक्षमता (टक्क्यांमध्ये) नत्र---------------३० ते ५० स्फुरद------------१५ ते २५ पालाश------------५० ते ६० जस्त---------------२ ते ५ लोह----------------१ ते २ बोरॉन--..............-१ ते ५ खतांची कार्यक्षमता वाढविण्यासाठी उपाय 

- डॉ. पपिता गौरखेडे, ८००७७४५६६६ (मृद्‌ विज्ञान व कृषि रसायनशास्त्र विभाग, वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठ, परभणी)