अल्पभूधारकाचा शास्त्रीय दुग्ध व्यवसायातील आदर्श

नाशिक जिल्ह्यातील कोळगाव (ता. निफाड) येथील अल्पभूधारक रामदास घोटेकर यांनी दुग्ध व्यवसायात व्यावसायिक दृष्टिकोन रुजवीत सातत्यपूर्ण बदल केले. जातिवंत गायींचे संगोपन, आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर, चारा पिकांत स्वयंपूर्णता, मुरघास, गुणवत्तापूर्ण दूध उत्पादन, शेणखतातून पूरक उत्पन्न ही त्यांच्या यशस्वी व्यवसायामागील वैशिष्ट्ये सांगता येतील. नाशिक जिल्ह्यातील कोळगाव (ता. निफाड) येथील दशरथ भीमाजी घोटेकर यांची अवघी अडीच एकर जमीन होती. क्षारयुक्त पाणी व जमिनीमुळे पीकबदल व शेती करण्यावर मर्यादा होत्या. आर्थिक परिस्थिती नाजूक असल्याने दोन वर्षे सालगडी म्हणून त्यांनी काम केले. मुलगा रामदास यांनाही नाजूक आर्थिक परिस्थितीमुळे शिक्षण अर्ध्यावर सोडावे लागले. रोजंदारी व पुढे शिवणकाम करून त्यांनी घराला आर्थिक आधार दिला. दुग्ध व्यवसायात चालना वडिलांनी २००५ मध्ये होल्स्टिन फ्रिजियन (एचएफ) गायीच्या दोन कालवडी खरेदी करून दुग्ध व्यवसाय सुरू केला. व्यवसायात रामदास मदत करीत. पुढे वडिलांच्या गुडघेदुखीच्या त्रासानंतर एकुलते एक असल्याने संपूर्ण जबाबदारी त्यांच्यावर आली. पशुसंवर्धन विभागाचे शास्त्रीय मार्गदर्शन लाभले. व्यवसायात हुरूप आला. कामकाजात नावीन्यपूर्णता आणत २००७ मध्ये मुक्तसंचार गोठा तयार केला. तंत्रज्ञान आधारे समस्यांवर मात पाणी शुद्धीकरण युनिट

स्वयंचलित दूध काढणी यंत्र दररोज सरासरी २२५ लिटरपर्यंत दूध काढण्यासाठी मनुष्यबळ नव्हते. स्वयंचलित यंत्र खरेदी केले. त्यामुळे वेळेवर दूधकाढणीबरोबर श्रमबचत झाली. बल्क मिल्क कुलर

चाऱ्यात स्वयंपूर्णता

शेणखत विक्रीतून खर्च कमी

दुग्ध व्यवसायातील बाबी

मुख्य गुंतवणूक (रू.)

शास्त्रीय पैदास कार्यक्रम

हिरकणी प्रकल्पामुळे उभारी

विना कामगार नियोजन आई मीराबाई, वडील दशरथ, पत्नी ज्योती व रामदास असे कुटुंबातील चौघेजण दुग्धव्यवसायात राबतात. एकही कामगार तैनात केलेला नाही. प्रत्येकाने आपली जबाबदारी सांभाळून एकोप्याने व्यवसाय वृद्धी केली आहे. व्यवसायाची वैशिष्ट्ये

अभ्यासपूर्ण कामातून प्रगती सुरुवातीच्या काळात आर्थिक पत नसल्याने कुणी मदत करीत नव्हते. मात्र पोटाला चिमटा घेऊन एकेक रुपया जोडला. आज आर्थिक शिस्त व अनुभवाच्या बळावर व्यवसाय विस्तारला. आजवर कधीही उसनवार वा कर्ज घेतलेले नाही. दोन मुलींसाठी ४० लाख रुपयांची ‘सुकन्या भविष्य निर्वाह योजना’ सुरू करून प्रति महिना ८ हजार रुपये भरतात. कष्टाला प्रतिष्ठा मिळाल्याने अनेक मान्यवर, शेतकरी व्यवसायास भेट देतात. फोनद्वारेही सखोल मार्गदर्शन करतात. संपर्क : रामदास घोटेकर, ९१५८७८७२०८