दर्जेदार, शास्त्रीय पद्धतीने गांडूळ खतनिर्मिती; वर्षाला १२० टनांची विक्री

माळीवाडगाव (जि. औरंगाबाद) येथील प्रगतिशील शेतकरी गोरखनाथ गोरे यांनी डाळिंब व शेवगा शेतीसह शास्त्रीय पद्धतीने गांडूळ खतनिर्मिती सुरू केली. गुणवत्तापूर्ण उत्पादनात सातत्य ठेवल्याने त्यास मोठी मागणी मिळवली. वर्षाला सुमारे १२० टन खतासह गांडूळ बीज, व्हर्मिवॉशच्या विक्रीतून काही लाखांची उलाढाल करण्यापर्यंत त्यांनी मजल मारली आहे. औरंगाबाद जिल्ह्यात माळीवाडगाव (ता. गंगापूर) येथील गोरखनाथ कचरू गोरे यांची १० एकर शेती आहे. डाळिंब, शेवगा व काही गुंठ्यांत फळझाडे व घरच्यापुरता सेंद्रिय पद्धतीने भाजीपाला असे शेतीचे स्वरूप आहे. जून २००३ मध्ये त्यांनी डाळिंब लागवड केली. बुरशीजन्य मररोग, सूत्रकृमी आदी समस्या निर्माण झाल्या. मग गोरे यांनी कृषी विद्यापीठे, कृषी विभाग, प्रगतिशील शेतकऱ्यांचे मार्गदर्शन घेण्यास सुरुवात केली. डाळिंब बागांना भेटी दिल्या. वैजापूरचे तत्कालीन उपविभागीय कृषी अधिकारी उदय देवळाणकर, नाशिक- मालेगाव भागातील कृषिभूषण अरुण बबनराव पवार, रवींद्र दशरथ पवार, प्रभाकर किसन तुपे यांचे मार्गदर्शन लाभले. त्यातून सेंद्रिय पद्धतीने व्यवस्थापन व गांडूळ खत वापराची दिशा मिळाली स्वतःसाठी खतनिर्मिती शेतातील लिंबाच्या झाडाखाली खुल्या पद्धतीने खतनिर्मिती सुरू केली. ऑक्‍टोबर २००३ मध्ये ऊस पाचट व बांबूपासून कमी खर्चात छप्पर तयार केले. गांडूळ खत व व्हर्मी वॉश यांचा डाळिंब बागेसाठी वापर सुरू झाला. त्यातून जमिनीचा पोत व उत्पादन क्षमता वाढली. हवा खेळती राहून पांढऱ्या मुळांची वाढ चांगली झाली. बागेची प्रतिकार शक्ती वाढवून मररोग, सूत्रकृमी आदी समस्या कमी होत गेल्या. सध्या ८ ते १० वर्षांच्या झाडांपासून एकरी ८ ते १० टनांपुढे उत्पादन तर शेवग्याचे एकरी ८ ते १० टनांपर्यंत उत्पादन मिळते. काही शेतकऱ्यांनी गोरे यांचे मार्गदर्शन घेत कमी खर्चात गांडूळ खत प्रकल्प उभारण्यास सुरुवात केली. गोरे यांच्या खतालाही मागणी येऊ लागली. मग उत्पादनात वाढ करण्यास सुरुवात केली. कुटुंबीयांची साथ मोलाची संपूर्ण वाटचालीत गोरे यांना वडील कचरू, आई काशाबाई, पत्नी सुनीता या सर्वांचे मोलाचे सहकार्य मिळत गेले. मुलगा मंगेश कृषी पदवीचे शिक्षण घेत असतानाच प्रकल्पाला भेटी देणाऱ्या शेतकऱ्यांना तसेच ‘सोशल मीडिया’च्या माध्यमातून प्रकल्प उभारणी व प्रशिक्षण देण्याचे काम करतो. पुणे येथील अमर अंदुरे या मित्राच्या कंपनीच्या माध्यमातून ओमान देशात गांडुळे व काही खाद्य यांची नुकतीच निर्यात करण्यात गोरे यांना यश आले आहे. ...अशी होते गांडूळ खतनिर्मिती

उत्पादन

गोरे यांच्या टिप्स

संपर्क ः गोरखनाथ गोरे, ९८९००६८११२, ९४२३७८४७१२