उत्कृष्ट, दर्जेदार उत्पादनातून कांदा पिकात मिळवली ओळख

नाशिक जिल्ह्यातील धोडांबे (ता. चांदवड) येथील नंदकुमार उशीर यांनी कांदा पिकात ‘मास्टर’ शेतकरी अशी ओळख तयार केली आहे. तीन हंगामांत उत्पादन घेताना खरिपावर सर्वाधिक भर दिला आहे. गुणवत्तापूर्ण बीजोत्पादन, रोपवाटिका व अन्नद्रव्ये व्यवस्थापन, ठिबक सिंचन, गादीवाफे अशा एकूण नियोजनातून एकरी ११ ते १५ टन कांदा उत्पादन व दर्जा त्यांनी मिळवला आहे. नाशिक जिल्ह्यातील चांदवड तालुका खरीप, रब्बी कांदा उत्पादनात आघाडीवर आहे. तालुक्यातील धोडांबे गावातील नंदकुमार उशीर हे महाविद्यालयीन जीवनापासून शेती पाहतात. सोयाबीन, टोमॅटो, भुईमूग ही पिके ते घेतात. मात्र कांदा हे त्यांचे मुख्य पीक आहे. कांदा शेतीचे नियोजन

बीजोत्पादनात स्वयंपूर्ण : बियाणे तुटवडा व दरवाढ या समस्येवर मात करण्यासाठी दरवर्षी २० गुंठे क्षेत्रावर बीजोत्पादन घेतात. डिसेंबर व जानेवारी काळात सपाट गादीवाफ्यावर डेंगळे लागवड होते. निवड पद्धतीने कांदा वापरला जातो. बियाणे चांगले व दर्जेदार निपजावे यासाठी परागीभवनासाठी मधमाश्‍यांचा अधिवास वाढविला जातो. त्यासाठी मातीचा मटका, गूळपाणी यांचा वापर करून बारदान ओले करून सावलीत वाळवण्याची क्रिया होते. शिल्लक बियाण्याची तीन हजार रुपये प्रति किलो दराप्रमाणे विक्री होते. व्यवस्थापनातील ठळक बाबी

एकरी उत्पादन

बाजारपेठा जिल्ह्यातील पिंपळगाव बसवंत, वणी व चांदवड या जवळच्या बाजारपेठा आहेत. खुल्या पद्धतीने लिलाव होतात. मोठा, मध्यम (गोल्टी) व लहान(चिंगळी) अशा तीन प्रकारांत प्रतवारी होते. खरीप व लेट खरीप कांद्याला टिकवणक्षमता कमी असल्याने बाजारभावाचा अंदाज घेऊन काढणीपश्‍चात विक्री होते. उन्हाळी कांदा हाताळणी व प्रतवारी करून साठवला जातो. २५ टन क्षमतेची चाळ आहे. दरांचा अंदाज घेऊन त्याची टप्प्याटप्प्याने विक्री होते. अशा नियोजनातूनच आजवर चांगले दर मिळवणे शक्य झाले. अलीकडील वर्षांत क्विंटलला १५०० ते कमाल ३००० रुपयांपर्यंत दर मिळाले. आवक वाढल्यास किंवा प्रतवारी योग्य नसल्यास तर कधी निर्यातबंदी धोरणामुळे दर पडतात, त्यामुळे उत्पादनासोबत बाजारपेठ अभ्यासही महत्त्वाचा असल्याचे नंदकुमार सांगतात. प्रयोगशील कुटुंब नंदकुमार यांचा गावातील सहकार चळवळीत सक्रिय सहभाग आहे. विकास कार्यकारी सोसायटीचे ते अध्यक्ष आहेत. कृषी, सामाजिक व शैक्षणिक उपक्रमात त्यांचा सहभाग असतो. कांद्याचे तंत्रज्ञान अवगत करण्यासाठी मार्गदर्शन, चर्चासत्रात सहभाग ते नोंदवितात. ‘महाराष्ट्र ओनियन फार्मर्स’ या प्रयोगशील कांदा उत्पादक समुहाचे ते सक्रिय सदस्य आहेत. शेतीत त्यांना वडिलांचे मार्गदर्शन व भावंडांची साथ मिळते. पत्नी नीता रोपवाटिका निर्मितीत कुशल आहेत. प्याज की राणी सन १९९३ मध्ये १५ क्विंटल कांद्याला त्या वेळचा उच्चांकी म्हणजे किलोला सुमारे २८ किलो दर मिळाला. त्या रकमेचा विनियोग करीत त्याचदिवशी मोटरसायकल घेतली. त्यावर ‘प्याज की राणी’ असे लिहिले होते. त्याची परिसरात चर्चा झाली. आजही त्यांच्या मालवाहू वाहनावर हेच नाव लिहिले आहे. कांदा पिकानेच जीवनाची घडी सुधारली याचा नंदकुमार यांना अभिमान आहे. संपर्क : नंदकुमार उशीर, ९८५०८५५७५१