कोरडवाहूमध्ये चिंचेची वनशेती

औषधी गुणांमुळे चिंचेला भारतीय खजूर असे म्हणतात. वाढती मागणी आणि दरातील सातत्य यामुळे कोरडवाहू व दुष्काळी भागात वनशेतीमध्ये चिंचेची लागवड फायदेशीर ठरते.  चिंच विविध प्रकारच्या हवामानामध्ये योग्यरीत्या वाढू शकते. अर्ध शुष्क व उष्णकटिबंधीय भागांमध्ये चांगली वाढ होते.उच्च तापमान (४८ अंश से.) सहन करण्याची क्षमता असल्यामुळे कमी पावसाच्या दुष्काळी भागासाठी हे पीक फायदेशीर आहे. हे झाड ४०० ते १५०० मिमी पावसाच्या प्रदेशात वाढते. कोकणासारख्या जास्त पाऊस (४००० मिमी) पडणाऱ्या क्षेत्रामध्ये सुद्धा वाढते. परंतु जास्त पावसामध्ये व्यापारीदृष्ट्या फळधारणा होत नाही. कोकण तसेच नगर, सोलापूरसारख्या अतिशय कमी पाऊस पडणाऱ्या दुष्काळी भागातही झाडे वाढतात.  जमीन

अभिवृद्धी 

प्रमुख जाती आणि त्यांची वैशिष्ट्ये शिवाई एकूण विद्राव्य घटकाचे प्रमाण (४१.६ %), फळाची आम्लता (३१.२ %), नियमित फळधारणा, रोगास कमी बळी पडते. ५०-१५० किलो प्रती झाड उत्पादन. प्रतिष्ठान  आम्लतेचे प्रमाण १८ %, नियमित फळधारणा, फळाची सरासरी लांबी ७.५ सें.मी. रंग तांबूस तपकिरी, फळाचा आकार सरळ, गराचा रंग पिवळसर तांबडा, एक किलो कच्च्या चिंचेपासून ६०० ग्रॅम गर, १५६ ग्रॅम चिंचोके मिळतात. १५०-२०० किलो प्रति झाड उत्पादन. चिंच नं.२६३ आम्लतेचे प्रमाण १८ %, नियमित फलधारणा,  ६ ते १० क्विंटल प्रति झाड उत्पादन. अजिंठा    आम्लतेचे प्रमाण ५.१९ %, नियमित फलधारणा,१ ते ३ क्विंटल प्रति झाड उत्पादन. अकोला स्मृती (एकेटी-१०)     दरवर्षी उत्पादन, फळाचा आकार तिरपा, सरासरी वजन १८.५३ ग्रॅम, आम्लता १४.४३ %, १ ते २ क्विंटल प्रति झाड उत्पादन. योगेश्‍वरी (नं. २६३)    फळाची सरासरी लांबी ७ सें.मी. फळे दरवर्षी येतात. गर कमी आंबट व जादा गोड, एक किलो कच्च्या चिंचेमध्ये गराचे प्रमाण ६० ते ६१ टक्के, चिंचोक्याचे प्रमाण १३ ते १५ टक्के.  पीकेएम -१   लागवडीनंतर दुसऱ्या वर्षी फुले लागतात. मात्र  दुसऱ्या वर्षीचा मोहोर झाडावा. तिसऱ्या वर्षी  झाडाला फांद्या, उपफांद्या भरपूर फुटतात. झाडाचा विस्तार वाढतो. म्हणून तिसऱ्या वर्षापासून फळे घ्यावीत. गोमा प्रतीक    फळाची लांबी १६.७० सें.मी. आणि जाडी १.२५ सें.मी. एकूण विद्राव्य घटकाचे प्रमाण (७१ डिग्री ब्रिक्स), फळाची आम्लता (१४.०६ %), उत्पादन ०.५-०.६ क्विंटल प्रति झाड

टीप :  वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठाने प्रतिष्ठान, अजंठा व शिवाई या जातींची कोरडवाहू भागामध्ये लागवडीची शिफारस केली आहे.  

- विजयसिंह काकडे (उद्यान विद्या)   ७३८७३५९४२६ - संग्राम चव्हाण (वनशेती) ९८८९०३८८८७ (राष्ट्रीय अजैविक ताण व्यवस्थापन संस्था, बारामती)