जनावरांच्या आहारात असावीत खनिज द्रव्ये

पचनसंस्था, प्रजनन संस्था किंवा शरीराच्या प्रत्येक संस्थेच्या कामासाठी खनिज द्रव्यांची आवश्यकता असते. शरीराच्या गरजेनुसार ही योग्य खनिज मिश्रणांचा पुरवठा करणे आवश्यक आहे.  पशू संगोपनात खनिज द्रव्ये आरोग्याच्या दृष्टीने महत्त्वाची आहेत. जनावरांना  चाऱ्यातून खनिज द्रव्य मिळते. परंतु चाऱ्यामध्ये हे द्रव्य जमिनीतून येते. पर्यायाने जमिनीतील खनिज द्रव्यांच्या उपलब्धतेवर चाऱ्यातील द्रव्यांचे प्रमाण अवलंबून असते. याचप्रमाणे खनिज द्रव्यांचे जमिनीतील प्रमाण वेगवेगळे असते. म्हणजेच जनावरांसाठी आवश्यक असणारे खनिज द्रव्य योग्य मात्रेत देण्याची आवश्यकता आहे. पचनसंस्था, प्रजनन संस्था किंवा शरीराच्या प्रत्येक संस्थेच्या कामासाठी खनिज द्रव्यांची आवश्यकता असते. खनिज द्रव्यांची शरीराच्या आवश्यकतेनुसार दोन प्रकारात विभागणी केली जाते. जास्त प्रमाणात लागणारी खनिजद्रव्ये कॅल्शिअम, फॉस्फरस, मॅग्नेशिअम, सोडियम, पोटॅशिअम, क्लोरिन, सल्फर. कमी प्रमाणात लागणारी परंतु आवश्यक खनिज द्रव्ये ः लोह, तांबे, कोबाल्ट, मॅंगेनीज, आयोडीन, झिंक. सेलेनियम, मॉलिब्डेनम  इत्यादी. आवश्यक असणारी प्रमुख खनिजद्रव्ये 

कॅल्शिअम 

फॉस्फरस 

सोडिअम 

पोटॅशिअम शरीरातील रक्त द्रव्यांमध्ये पोटॅशिअम असते. हे मांस पेशींच्या कार्यासाठी आवश्यकता.

क्लोरिन क्लोरिन हे पेशी आणि शरीरातील रस द्रव्यांमध्ये असते. अन्नपचनासाठी आवश्यक असणाऱ्या पाचक रसामध्ये क्लोरिन महत्त्वाचा घटक. 

गंधक  शरीरातील कार्टिलेजमध्ये गंधक असते. मेंढ्यांना लोकरीच्या वाढीसाठी तसेच रवंथ करणाऱ्या जनावरांमध्ये अन्नपचनासाठी उपयुक्त.  - डॉ. सुधीर राजूरकर,   ९४२२१७५७९३ (प्राध्यापक, पशू औषधी व विषशास्त्र विभाग, पशुवैद्यक व पशू विज्ञान महाविद्यालय, परभणी)