कासदाह तपासणीसाठी विविध चाचण्या

कासदाहामुळे दुधाळ जनावराचे सड निकामी किंवा खराब होण्याचा धोका असतो. दुधाळ जनावरांना कासदाह होऊ नये यासाठी सोमॅटिक सेल काउंट, कॅलिफोर्निया मस्टायटिस टेस्ट, सर्फ फिल्ड टेस्ट या चाचण्या पशुपालकांनी करून घेणे महत्त्वाचे आहे. कासदाह म्हणजे दुधाळ जनावरांच्या कासेला येणारी सूज. यामुळे गाई, म्हशी दूध देणे कमी करतात किंवा दूध देणे पूर्णपणे थांबवतात. पहिल्या वेतातील जनावरांमध्ये या आजाराचे प्रमाण हे ५ टक्क्यांपर्यंत आहे, तर अधिक वेत देणाऱ्या जनावरांमध्ये या आजाराचा प्रादुर्भाव ८० टक्क्यांपर्यंत दिसून येतो. हा आजार प्रामुख्याने जिवाणूंमुळे होतो.  त्याचबरोबर काही प्रकारच्या बुरशी आणि मायकोप्लास्मा हे देखील या आजारास कारणीभूत असतात. लक्षणीय कासदाहामध्ये त्याच्या तीव्रतेनुसार तीव्र, अतितीव्र आणि दुर्धर असे तीन प्रकार आहेत. कासदाहामुळे दुधाळ जनावराचे सड निकामी किंवा खराब होण्याचा धोका असतो. यामुळे जनावरांचे बाजारमूल्यही कमी होते. कासदाह होण्याचे प्रमाण प्रामुख्याने भाकडकाळात किंवा जनावर विल्यानंतर लगेच झालेल्या जंतुसंसर्गामुळे होत असल्याचे दिसून येते. ज्या म्हशींमध्ये वार अडकण्याच्या समस्या उद्‍भवतात त्यांच्यामध्ये कासदाह होण्याची शक्यता तिपटीने वाढते. दूध काढणाऱ्या व्यक्तीच्या अस्वच्छतेमुळे देखील हा आजार होतो. सुप्त कासदाहाचा प्रादुर्भाव हा गायींमध्ये १० ते १५ टक्के आणि म्हशींमध्ये ५ ते २० टक्के एवढा  आहे. संसर्गाचा स्रोत आणि प्रसार वातावरणातील रोगजंतू आणि गायीच्या संबंधित रोगजंतूंमुळे आजाराचा प्रसार होतो. वातावरणातील रोगजंतू जसे ई कोलाय, स्त्रेप्टोकोकस उबेरीस यांचा संसर्ग हा माती, चारा आणि पाणी यांच्यामार्फत होतो. गायीच्या संबंधित रोगजंतू, जसे की स्टाफालोकोक्स ऑरिअस आणि स्त्रेप्टोकोकस अगलाक्टीये इ. हे कासदाह होण्यास कारणीभूत असतात. यांचा संसर्ग कास, सडाची अस्वच्छ त्वचा आणि दूध काढण्याचे साहित्यामुळे होतो.   लक्षणे लक्षणीय कासदाह

सुप्त कासदाह 

कासदाहाच्या निदानासाठी परीक्षण सोमॅटिक सेल काउंट

कॅलिफोर्निया मस्टायटिस टेस्ट

सर्फ फिल्ड टेस्ट 

- डॉ. गिरीश पंचभाई,  ९७३०६३०१२२ (पशू उत्पादन व व्यवस्थापन विभाग, स्नातकोत्तर पशुवैद्यक व पशुविज्ञान संस्था, अकोला)