अमेरिकेत सोयाबीनवरील तांबेरा रोगाच्या बिजाणूंचा वेगाने प्रसार

अमेरिकेच्या मध्य पूर्व विभागातील सोयाबीन उत्पादक शेतकऱ्यांसाठी सोयाबीनवरील तांबेरा (रस्ट) हा रोगाचा फारसा अनुभव नसला तरी  दक्षिणेकडील राज्यांमध्ये या रोगाचा प्रादुर्भाव मोठ्या प्रमाणात होतो. प्रत्येक वर्षी ही बुरशी दक्षिण फ्लोरिडातून हळूहळू उत्तरेकडे प्रवास करत असल्याचे दिसून येते. या वर्षी इल्लिनॉईज येथील काढणीच्या टप्प्यात असलेल्या सोयाबीन पिकामध्ये ती आढळली आहे. दक्षिणेकडून वाहणाऱ्या वाऱ्यासोबत तांबेरा रोगाचे बिजाणू पसरत असून, उत्तरेतील शेकडो मैल अंतरापर्यंत पोचत आहे. त्यामुळे तांबेरा रोगाचा प्रादुर्भाव वाढत आहे. त्या विषयी माहिती देताना अमेरिकी कृषी संशोधन सेवेतील वनस्पती विकृतिशास्त्रज्ञ ग्लेन हार्टमन यांनी सांगितले, की  चक्रीवादळामुळे रोगांच्या प्रसाराचा वेग वाढत असून, अपेक्षेपेक्षा अधिक अंतरापर्यंत या रोगांचा प्रादुर्भाव पसरत आहे. या आधीही अशा घटना घडल्या असून, २००४ मध्ये ‘इवान’ या चक्रीवादळामध्ये कोलंबियातून अमेरिकेमध्ये सोयाबीनवरील तांबेरा रोगांचे बिजाणू वाहून आले होते. पुढे २००५ मध्ये दरवर्षीप्रमाणे कमी अंतरापर्यंत त्यांचा प्रवास झाला. हे सामान्य हंगाम व स्थितीनुसार घडत असते. २०१७ च्या हंगामाच्या अखेरीला सोयाबीन पिकामध्ये तांबेरा रोगाचा प्रादुर्भाव वेगाने वाढल्याचे दिसून आले आहे. मात्र, रोगांच्या बिजाणूंच्या प्रवासासंबंधी सध्या अस्तित्वात असलेली मॉडेल्स ही विशेषतः दीर्घअंतराचा विचार करता फारशी अचूक नाहीत. यावर मात करण्यासाठी संशोधक हार्टमन आणि त्यांच्या सहकाऱ्यांनी एक अभ्यास केला आहे. त्यासाठी त्यांनी  बिजाणू गोळा करण्याच्या दोन प्रकारच्या सापळ्यांचा वापर केला. त्यातून अलाबामा, जॉर्जिया आणि फ्लोरिडा येथील तांबेरा प्रादुर्भाव असलेल्या शेतातून बिजाणू गोळा केले. सोबतच तापमान, सापेक्ष आर्द्रता, वाऱ्याचा वेग आणि दिशा, पावसाचे प्रमाण, पानावरील ओलावा अशी माहिती गोळा केली.