शेतकरी मुंग्यांनी केले अन्नद्रव्य शोषणासाठी वनस्पतींमध्ये बदल

लक्षावधी वर्षांपासून शेती करणाऱ्या मुंग्यांमुळे वनस्पतींच्या शरीरशास्त्रामध्ये त्यानुसार बदल घडले असल्याचे संशोधन ऑक्स्फर्ड विद्यापीठातील संशोधकांनी केले आहे. या मुंग्यांनी नत्राने भरपूर असलेल्या विष्ठा सरळ वनस्पतींच्या आतमध्ये ठेवल्याने वनस्पतींमध्ये ते नत्र शोषण्याच्या दृष्टीने संरचना उत्क्रांत होण्यास मदत झाली आहे. हे संशोधन ‘न्यू फायटोलॉजिस्ट’मध्ये प्रकाशित करण्यात आले आहे. मानवाने शेती करण्यास केवळ १२ हजार वर्षांपूर्वी सुरवात केली. मात्र, मुंग्या लक्षावधी वर्षांपासून या क्षेत्रामध्ये कार्यरत आहेत. पाने कुरतडणाऱ्या मुंग्या या उत्तम शेतकरी मानल्या जातात. गेल्या ५० दशलक्ष वर्षांपासून या मुंग्या पानांवर बुरशीची वाढ करत आहेत. तर फिजी बेटावरील मुंग्या फुले येणाऱ्या वनस्पतींची शेती सुमारे ३ दशलक्ष वर्षांपासून करत आहेत. ऑक्स्फर्ड विद्यापीठातील वनस्पतिशास्त्र विभागातील संशोधक डॉ. गुइल्लाउमे चोमिस्की यांनी लक्षावधी वर्षांपासून शेती करत असलेल्या या मुंग्यांनी वनस्पतीच्या शरीरशास्त्रामध्ये काही बदल घडवले असल्याचे प्रतिपादन केले आहे. या मुंग्या नत्राने भरपूर असलेली विष्ठा वनस्पतींच्या आतमध्ये ठेवतात, त्यामुळे वनस्पतीमध्ये त्या शोषणयोग्य संरचना उत्क्रांत झाल्या आहेत. डॉ. चोमिस्की म्हणाले, की वनस्पतीच्या वाढीवर मर्यादा आणणारा घटक म्हणजे नत्राचे शोषण करण्याची त्यांची क्षमता होय. अनेक वनस्पती (त्यात आपली पिकेही समाविष्ट) मुळांद्वारे जमिनीतून नैसर्गिकरीत्या नत्राचे शोषण करत असतात. मात्र, नैसर्गिकरीत्या मुळांना नत्राच्या अधिक तीव्रतेचा सामना करावा लागत नाही. मात्र, लक्षावधी वर्षांपूर्वीपासून मुंग्यांनी अधिक नत्र असलेली विष्ठा वनस्पतींमध्ये ठेवली. त्याचे शोषण करण्याची संरचनाही वनस्पतीमध्ये उत्क्रांत झाली. ही संरचना कशी उत्क्रांत झाली, याचा जनुकीय आढावा घेण्याचे काम सुरू आहे. याचा उपयोग पिकांच्या अधिक नत्रशोषक संरचना विकसनासाठी करणे शक्य होईल. अन्ननिर्मितीबरोबरच घराचीही निर्मिती ः