वनस्पतींच्या स्थानिकीकरणामध्ये उपयुक्त ठरणारे जनुकीय घटक

वनस्पतीतील नेमकी कोणती वैशिष्ट्ये ही त्यांच्या स्थानिकीकरणासाठी महत्त्वाची असतात, याबाबत आयोवा राज्य विद्यापीठातील संशोधकांनी अभ्यास केला आहे. त्यांनी मका आणि सोयाबीन पिकांच्या जनुकीय संरचनेतील स्थानिकीकरणाच्या प्रक्रियावर परिणाम करणाऱ्या जनुकांचा शोध घेतला आहे. त्यासाठी या पिकांच्या प्राचीन पूर्वजांपासून आताच्या पिकापर्यंतच्या जनुकीय संरचनेचा तुलनात्मक अभ्यास केला आहे. हे संशोधन जर्नल जिनोमिक बायोलॉजीमध्ये प्रकाशित करण्यात आले आहे. सध्याची अनेक पिके स्थानिकीकरणाच्या प्रक्रियेनंतर हजारो वर्षांच्या पैदास, लागवड प्रक्रियेतून निर्माण होत गेलेली आहेत. त्यात मानवाच्या दृष्टीने आवश्यक गुणधर्मांना प्राधान्य देण्यात आले होते. अलीकडे बहुतांश पिकांची जनुकीय माहिती उपलब्ध झाली आहे. आयोवा राज्य विद्यापीठातील संशोधकांनी जॉर्जिया विद्यापीठ, कॉर्नेल विद्यापीठ आणि मिन्नेसोटा विद्यापीठातील संशोधकांसह त्यातील काही महत्त्वाच्या भागांची जंगली आणि स्थानिक प्रजाती जनुकीय भागांशी तुलना केली आहे. या अभ्यासामध्ये मक्याची पूर्वज वनस्पती टिओसिन्टे यांच्यासह १०० पेक्षा अधिक वनस्पतींचा अभ्यास केला. तसेच सोयाबीनच्या जंगली आणि स्थानिकीकरणानंतरच्या विविध प्रजातींच्या सुमारे ३०२ वनस्पतींच्या माहितीसाठ्याचाही अभ्यास केला. त्याविषयी माहिती देताना प्रो. जियानमिंग यू यांनी सांगितले, की आम्ही जनुकांचे विशिष्ट टप्प्यांमध्ये भाग पाडून त्यांची तुलना केली. यातून पिकांच्या उत्क्रांती आणि स्थानिकीकरणाविषयी माहिती मिळवण्याचा ताजा दृष्टिकोन मिळाला आहे. यातून आम्ही मोठे बदल किंवा जनुकातील विस्तृत पॅटर्न मिळवले आहेत.