मधमाशीपालनातून उदायान यांनी मिळविले उत्तम उत्पन्न

भारतीय आणि नांगीरहित मधमाशी पालनातून शेतीच्या उत्पन्नामध्ये वाढीसह उत्तम स्वयंरोजगाराच्या संधी उपलब्ध होऊ शकतात, हे केरळ राज्यातील शेतकरी उदायान यांच्या उदाहरणावरून स्पष्ट होते. उदायान यांच्याकडे केवळ ६० गुंठे शेती असून, त्यांचे उत्पन्न पूर्वी फक्त ६० हजार रुपये होते. मधमाशीपालनानंतर त्यात वाढ होऊन ते ४.२५ लाख रुपयांपर्यंत पोचले आहे. त्यातील ३.७५ लाख रुपये उत्पन्न मधमाशी वसाहती व मध यांच्या विक्रीतून मिळाले आहे. या उत्पन्नामुळे मधमाशीपालनाकडे पाहण्याचा तरुणांचा दृष्टिकोन आशादायी झाला आहे.     श्री. उदायान हे पूर्वी केरळ राज्य परिवहन महामंडळामध्ये ड्रायव्हर म्हणून काम करत. त्यांना केवळ ७ हजार रुपये पगार होता. यामध्ये उत्पन्नामध्ये घरखर्च चालवणे अत्यंत कठीण होऊ लागल्याने नव्या व्यवसायाच्या शोधामध्ये होते. त्या उद्देशाने त्यांनी कासारगौड येथील कृषी विज्ञान केंद्राला भेट दिली. भारतीय मधमाशी पालनाविषयी माहिती मिळाल्याने त्यात प्रशिक्षण घेतले. या उद्योगासाठी मोठ्या शेती किंवा क्षेत्राची आवश्यकता नसल्याने एक मोठी अडचण दूर झाली. त्यांच्याकडे केवळ ६० गुंठे शेती असून, त्यामध्ये आधीच नारळाची ३७ झाडे, मिरीची ९७ झाडे, केळी यासह भाज्यांचे उत्पादन घेतले जाते. एक गाय असून, तिच्या चाऱ्याची सोयही त्यातूनच केली जाते. सध्याच्या शेतीमध्ये कोणतेही बदल न करता नवीन उद्योग करणे शक्य होते. असे आहे तंत्रज्ञान मधमाशीपालन हे शाश्वत शेतीसाठी आवश्यक आहे. त्यातून मध, मेण यांचे उत्पादन मिळताना परागीकरणाद्वारे अन्य पिकांच्या उत्पादनामध्ये भर पडते. उदायान यांनी केव्हिके मधून पूर्वी प्रशिक्षण घेतलेल्या व मधमाशीपालनाचा व्यवसाय करणाऱ्या अंबू यांची भेट घेतली. त्यांच्याकडून मधमाशीपालन व्यवसायाची माहिती व अनुभव घेतला. विशिष्ट आकाराचे मधमाशी बॉक्स आणून पाच वसाहतीपासून नैसर्गिक मधमाशीपालनाला सुरवात केली. त्यासाठी त्यांनी बांबूच्या दांड्याचा वापर केला. पुढे मधमाश्या आणि त्यांच्या वसाहतींचे आठवड्यातून एकदा निरीक्षण करू लागले. त्यातून या लहान आकाराच्या मधमाश्या झाडे किंवा पोकळ्यामध्ये वसाहत करण्याऐवजी वाळलेल्या बांबूमध्ये वसाहत करण्याला प्राधान्य देत असल्याचे आढळले. त्यातून त्यांनी एक कल्पना लढवली. बांबूच्या दांड्यासह नैसर्गिक मधमाशी वसाहती वेगळ्या करण्याचे तंत्र तयार केले. या तंत्रामुळे काही कालावधीने त्यातील काही वसाहतींची विक्री करणेही त्यांना शक्य झाले. फळांची संख्या व आकार वाढला

आर्थिक फायदा  

मधमाशीपालनाच्या प्रसाराला मिळाला वेग उदायान यांच्या यशाला स्थानिक आणि राष्ट्रीय दैनिकांनी, वृत्तवाहिन्यांनी चांगली प्रसिद्धी दिल्यामुळे गाव परिसरासह अनेक जिल्ह्यातून तरुणांचा ओढा या उद्योगाकडे वळला आहे. कृषी विज्ञान केंद्रामध्ये प्रशिक्षणासह मधमाशी वसाहती आणि मधाला भरपूर मागणी येत आहे.