भुईमुगाची जनुकीय संरचना मिळवली अचूकतेने

सध्या लागवडीखालील भुईमुगाच्या गुंतागुंतीच्या जनुकीय इतिहासाचा आंतरराष्ट्रीय संशोधकांच्या गटाने शोध घेतला आहे. अमेरिकेमध्ये प्राचीन काळी लागवडीखाली असलेल्या दोन प्रजातींच्या वेगवेगळ्या संरचना मिळवल्या. पुढे या प्रजातींच्या संकरातून मिळवलेल्या सात पॅटर्नचे विश्लेषण केले आहे. या साऱ्या संशोधनातून भुईमुगाच्या जनुकीय इतिहासाचे सुस्पष्ट चित्र उभे राहण्यास मदत झाली आहे. यामुळे पिकाच्या कीड प्रतिबंधक आणि दुष्काळ सहनशील जातींच्या निर्मितीला चालना मिळू शकते. लागवडीखालील भुईमूग (शा. नाव- Arachis hypogaea) हे महत्त्वाचे तेलबिया पीक आहे. या पिकाखाली जागतिक पातळीवर सुमारे ५९ दशलक्ष हेक्टर क्षेत्र आहे. भुईमूग रोपांची वाढ आणि विकास यामध्ये कार्यरत विविध मूलद्रव्ये आणि पेशीय पातळीवरील यंत्रणांना जाणून घेण्यासाठी संशोधकांनी महत्त्वाचा प्रकल्प राबवला होता. वाढीच्या विविध टप्प्यामध्ये कार्यरत होणाऱ्या वैशिष्ट्यपूर्ण गुणधर्माचा व त्यामागील जनुकांचा वेध घेतला आहे. त्यात अधिक बियाणे उत्पादन, तेलाचा दर्जामध्ये सुधार आणि मुळावरील सूत्रकृमीसारख्या नुकसानकारक व महागड्या ठरणाऱ्या रोग आणि किडींचा प्रतिबंध यांचा समावेश आहे.

दक्षिण अमेरिकेमध्ये भुईमुगाच्या A. duranensis आणि A. ipaensis या जंगली प्राचीन भुईमुगाच्या दोन प्रजाती होत्या. या दोन्हीतील अनेक महत्त्वाचे गुणधर्म एकत्रित येत आधुनिक भुईमुगाच्या जाती तयार झाल्या. त्यामुळे त्यांची जनुकीय संरचना माणसांइतकीच मोठी आणि गुंतागुंतीची झाली. यात सुमारे ३ अब्ज डीएनए मूलभूत जोड्या आहेत.

या संशोधनामध्ये संशोधकांनी सध्याच्या लागवडीखाली भुईमुगाऐवजी दोन्ही जंगली प्राचीन प्रजातींचे वेगवेगळे जनुकीय विश्लेषण केले. त्याचा फायदा दोघांचीही संरचना स्पष्टपणे ओळखणे शक्य झाले. अत्याधुनिक डीएनए सिक्वेन्सिंग तंत्राने दोन्ही प्रजातींपासून तयार झालेल्या व व्यावसायिक लागवडीखाली असलेल्या टायफ्रुनर या जातीतील मिसळलेले गुणधर्म मिळवले.

नेचर जेनेटिक्सच्या मे महिन्यातील अंकामध्ये प्रकाशित झालेल्या संशोधनामध्ये भुईमुगाच्या A. duranensis या दोनपैकी एका मुळजातींचे जनुकीय विश्लेषण केले. त्यांचे जनुकीयदृष्ट्या भौगोलिक स्थान निश्चित करण्यात आले. ते प्रामुख्याने उत्तर अर्जेंटिनाच्या रिको सेका या भागामध्ये असल्याचे दिसून आले. त्यावरून संशोधकांनी या प्राचीन शेतकऱ्यांचे स्थलांतर तिथे बोलिव्हियाच्या प्रांतातून झाले असावे असा निष्कर्ष काढला. येथे त्यांनी आणलेल्या A. duranensis रोपांचा स्थानिक असलेल्या असलेल्या A. ipaensis या अन्य प्रजातीशी संबंध आला असावा.

संशोधकांनी या दोन प्राचीन भुईमूग जातीपासून संकरातून सात नव्या रोपांची निर्मिती केली. त्यातून डीएनए एकमेकामध्ये जाणे, काही भाग नष्ट होणे असे अनेक पॅटर्न दिसून आले. त्यातून बियांचा आकार, रंग आणि अन्य गुणधर्म हे सध्याच्या व्यावसायिक भुईमुगाप्रमाणे असल्याचे दिसून आले.

हे संशोधन जॉर्जिया विद्यापीठातील डेव्हिड बेर्टिओली यांच्या नेतृत्वाखाली करण्यात आले असून, संशोधनामध्ये अमेरिका, अर्जेटिना, ब्राझील, चीन आणि भारतातील संशोधकांचाही समावेश होता.

Read the Latest Agriculture News in Marathi & Watch Agriculture videos on Agrowon. Get the Latest Farming Updates on Market Intelligence, Market updates, Bazar Bhav, Animal Care, Weather Updates and Farmer Success Stories in Marathi.

ताज्या कृषी घडामोडींसाठी फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम , टेलिग्रामवर आणि व्हॉट्सॲप आम्हाला फॉलो करा. तसेच, ॲग्रोवनच्या यूट्यूब चॅनेलला आजच सबस्क्राइब करा.

भुईमुगाची जनुकीय संरचना मिळवली अचूकतेने

Related Stories