लहान भुंगेऱ्यांसाठी प्रतिकारकता देणारे जनुकीय भाग ओळखले

शेंगवर्गीय पिकांमध्ये लहान आकाराच्या भुंगेऱ्यांमुळे मोठे नुकसान होते. सामान्य शेंगावर्गीय पिकामधील काही भुंगेऱ्यांसाठी प्रतिकारकता तयार करणाऱ्या जनुकांची नेमकी ओळख व स्थान मिळवण्यामध्ये संशोधकांना यश आले आहे. हे संशोधन ‘क्रॉप सायन्स’ या संशोधनपत्रिकेमध्ये प्रकाशित करण्यात आले आहे. उच्च प्रथिनांनी परिपूर्ण असलेली शेंगावर्गीय पिके वेगवेगळ्या वातावरणामध्ये चांगल्या प्रकारे वाढू शकतात. त्याच प्रमाणे मुळांवरील गाठी व त्यातील जिवाणूंच्या मदतीने स्वतःसाठी आणि एकूण मातीच्या सुपीकतेसाठी नत्राची तजवीजही करत असतात. या पिकांमध्ये लहान आकाराच्या भुंगेऱ्यांचा प्रादुर्भाव होत असतो. या भुंगेऱ्याच्या अळ्या शेंगामध्ये शिरून त्यातील दाणे खातात. यांचा प्रसारही वेगाने होत असल्याने पिकांचे नुकसानही मोठ्या प्रमाणात होत असते. साठवणीमध्येही अनुकूल स्थिती मिळाल्यास काही महिन्यांतच संपूर्ण बियांना नुकसान पोचवू शकतात. या समस्येवर मात करण्यासाठी संशोधक जागतिक पातळीवर प्रयत्न करत आहेत. त्यातील झांबिया विद्यापीठातील पैदासकार केल्विन काम्फवा यांनी शेंगावर्गीय पिकातील जनुकीय संरचनेमध्ये भुंगेरे प्रतिबंधक जनुकांचे स्थान मिळवले आहे. या पिकामध्ये भुंगेऱ्यासाठी प्रतिकारकता ही नैसर्गिक असून, ही प्रतिकारकता अन्य जातींमध्ये संक्रमित करणे शक्य होऊ शकते. याविषयी माहिती देताना केल्विन काम्फवा यांनी सांगितले, की भुंगेरा प्रतिबंधक पीक जातींचा विकास करणे हा यावरील दीर्घकालीन उपाय आहे. मात्र, पारंपरिक पद्धतीने सुधारीत जातींचा विकास करण्यामध्ये वेळ आणि खर्चही अधिक लागतो. तो या जनुकीय संशोधनामुळे कमी होण्यास मदत होणार आहे. आम्ही ओळखलेल्या जनुकांच्या वापरातून जगभरातील संशोधक आपल्या स्थानिक शेंगावर्गीय पिकांमध्ये भुंगेरा प्रतिकारकता विकसित करू शकतील. या संशोधनाचा फायदा शेतकऱ्यांना आणि साठवणूकदारांनाही होणार आहे. सध्या भुंगेऱ्यापासून बचावासाठी वापरले जाणारे मार्ग -

असे आहे संशोधन