कीडनाशकांच्या संपर्कामुळे मधमाश्यांच्या वर्तनावर होतो परिणाम

हार्वर्ड विद्यापीठातील संशोधकांनी निओनिकोटीनॉईड कीडनाशकांच्या संपर्कात आलेल्या मधमाश्यांच्या वर्तनावरील परिणामांच्या अभ्यासासाठी नावीन्यपूर्ण रोबोटिक प्लॅटफॉर्मचा वापर केला आहे. या कीडनाशकांच्या संपर्कात आलेल्या मधमाश्यांच्या सामाजिक वर्तनामध्ये बदल होतो. विशेषतः मधमाश्या अळ्यांच्या संगोपनामध्ये कमी वेळ घालवतात आणि अन्य मधमाश्यांशीही कमी संपर्क करत असल्याचे दिसून आले. त्याचप्रमाणे मधमाश्यांचे घर उष्ण ठेवण्याच्या क्षमतेवर परिणाम होत असून, वसाहतींचे मेणाच्या साह्याने बंद करण्यात अडचणी येत असल्याचे अतिरिक्त चाचण्यामध्ये दिसून आले. या संशोधनाचे निष्कर्ष ‘सायन्स’ या संशोधनपत्रिकेमध्ये प्रकाशित करण्यात आले आहेत. सर्व सामाजिक प्राण्यामध्ये आदर्श म्हणून मधमाश्यांचे उदाहरण दिले जाते. त्यात प्रामुख्याने खाद्यान्नांचा शोध, पिल्लांची काळजी घेणे, शरीराच्या साह्याने वसाहतीची तापमान योग्य पातळीवर ठेवणे, घरट्यांची दुरुस्ती अशा अनेक गोष्टी एक कुटुंब म्हणून केल्या जातात. मात्र, गेल्या काही दशकांमध्ये कीडनाशकांच्या संपर्कामुळे त्यांच्या वर्तनामध्ये परिणाम होत असल्याचे सातत्याने समोर येत होते. नुकत्याच जेम्स क्रॉल यांच्या नेतृत्वाखाली झालेल्या एका अभ्यासामध्ये वर्तनातील बदल हे हिमनगाचे वरचे टोक असल्याचे स्पष्ट झाले आहे. बेंजामीन डी बायवोर्ट यांच्या प्रयोगशाळेत संशोधन करणारे थॉमस डी. कॅबोट, क्रॉल यांनी निओनिकोटीनॉईड गटातील किडनाशकांचे मधमाश्यांच्या सामाजिक वर्तनावर अभ्यास केला आहे. त्यासाठी त्यांनी नावीन्यपूर्ण रोबोटीक प्लॅटफॉर्म वापरला आहे. क्रॉल यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, १९९० च्या दरम्यान निओनिकोटीनॉईड गटातील किडनाशकांचा वापर सुरू झाला. पुढे हा गट सर्वाधिक वापराच्या कीडनाशकांमध्ये सामील झाला. सामान्यतः त्यांचा वापर बीजप्रक्रियेसाठी होत असे. आंतरप्रवाही असलेल्या किडनाशकांच्या परिणामामुळे संपूर्ण वनस्पती किडीला दूर ठेवू शकते. मात्र, त्याचे विषारीपण पराग आणि मधापर्यंत पोचत असल्याने मधमाश्यांसाठी हानिकारक ठरत आहे.