सातत्याने ताळेबंद तपासत शेती राखली नफ्यात

जळगाव जिल्ह्यातील नायगाव (ता. मुक्ताईनगर) येथील तरुण शेतकरी विशाल किशोर महाजन यांनी कृषी व कृषी व्यवसाय व्यवस्थापन शिक्षणानंतरही शेतीमध्ये पूर्ण वेळ राहण्याचा निर्णय घेतला. आपल्या योग्य नियोजनातून, यंत्रांच्या वापरातून वेळ, श्रम व पैशांची बचत साधली आहे. उतिसंवर्धित रोपांनी निवड करून खरिपातही तूर उत्पादन मिळविले. एकूण ताळेबंद सातत्याने तपासत, योग्य ते बदल सजगपणे करत आपली शेती त्यांनी नफ्यात ठेवली आहे.

तापी नदीनजीक असलेल्या नायगाव (ता. मुक्ताईनगर) येथील जमीन प्रामुख्याने मुरमाड, हलकी व काळी कसदार अशी आहे. केळी हे प्रमुख पीक आहे. येथील किशोर महाजन हे  प्रयोगशील, आघाडीचे केळी उत्पादक म्हणून परिचित आहेत. त्यांचा मुलगा विशाल याने कृषी पदवीनंतर कृषी व्यवसाय व्यवस्थापनासंबंधीची पदविका घेतली आहे. आपल्या वडिलांच्या इच्छेनुसार २०१३ पासून विशाल आता पूर्ण वेळ शेतीचे व्यवस्थापन करतात. त्यांनी आपल्या शेतीमध्ये एक पीक पद्धती बसवली आहे.  

 दरवर्षी शेतीत सुधारणा झाली पाहिजे किशोर महाजन यांच्याकडे वडिलोपार्जित १३ एकर शेती होती. आपल्या अशोक या बंधूसह या मुरमाड शेतीमध्ये माती, गाळ यांची भर घालत सुपीकता वाढवत नेली. निसर्गाची साथ मिळाल्याने किशोर व अशोक यांनी यश मिळाले. मात्र, त्यासोबतच दरवर्षी शेतीत काही ना काही सुधारणा झालीच पाहिजे, हा ध्यास घेतला. १९८५ मध्ये तापी नदीवरून दोन किलोमीटर एवढी जलवाहिनी टाकून शेतीमध्ये सिंचनाची सोय केली. हळूहळू करत ५२ एकर शेतजमीन खरेदी केली. केळीच्या शेतीमध्ये अनेक प्रयोग त्यांनी केले. अलीकडेच किशोर व अशोक हे बंधू विभक्त झाले. आता किशोर यांच्याकडे ४० एकर शेती असून, सिंचनासाठी दोन विहिरीही आहेत. गेल्या पाच वर्षापासून शेतीचे संपूर्ण नियोजन वडिलांच्या मार्गदर्शनाखाली विशाल घेत आहे. पीक पद्धती ः १५ एकर केळी, पाच एकर हळद, पाच ते सहा एकर कापूस, अन्य खरीप आणि रब्बी पिके. केळी पिकाचे बसविले शास्त्र

निर्यातक्षम केळी उत्पादन हेच ध्येय

   पिकांचे अवशेष आणि घरचे शेणखत ठरते पुरेसे

  कपाशीचे गणित... कापूस पिकाची लागवड चार बाय पाच फुटांवर ठिबकने जूनमध्ये करतात. कापूस पिकात मशागतीपासून पूर्ण वेचणीपर्यंत एकरी २० हजार रुपये खर्च येतो. एकरी १२ क्विंटलपर्यंतचे उत्पादन घेतात. एकरी उत्पादन लक्षात घेता क्विंटलला किमान पाच हजार रुपये दर मिळाल्यास ते ३५ ते ४० हजार रुपये एकरी नफा मिळतो.

पॉवर टिलरद्वारे वाचविला वेळ व खर्च पूर्वी बैलजोडीने आंतरमशागतीचे काम केले जाई. पाच एकर क्षेत्रासाठी तीन दिवस लागत. अलीकडे आंतरमशागतीसाठी पॉवर टिलर वापरण्यास सुरुवात केली असून, एका दिवसात पाच एकर क्षेत्राचे काम होते. पॉवर टिलरमुळे वेळेप्रमाणेच एकरी ५०० रुपये खर्चही वाचला आहे. आता फक्त दोन वेळेस तण नियंत्रण करावे लागते. पूर्वी चार ते पाच वेळेस करावे लागणारे तण नियंत्रण आता केवळ दोन वेळेपर्यंत मर्यादित झाले आहे. थोडक्यात तणनियंत्रणावरील एकरी १२०० रुपये खर्च वाचला आहे. एकूण शेतीकामासाठी तीन सालगडी नियुक्त केले आहेत.

हळद पिकाचे अर्थशास्त्र

  ः विशाल महाजन ः ९५९५७४१०२१, ९२८४८४०४९९