लिंबूवर्गीय फळपिकातील कीड रोग नियंत्रण

लिंबूवर्गीय फळबागेमध्ये फळगळ ही समस्या प्रामुख्याने जाणवते. या काळात बुरशीजन्य रोग, फळमाशी, रसशोषक पतंगाचाही प्रादुर्भाव जाणवू शकतो.

  झाडाचा निरोगीपणा वाढवण्यासाठी

 फळाच्या योग्य वाढीसाठी झाडावर पुरेसे पालवी असणे गरजेचे असते. एका फळाच्या पूर्ण वाढीसाठी चाळीस पानांची गरज असते. - फळ तोडणीनंतर वाळलेल्या फांद्या काढून टाकाव्यात. त्यामुळे फांद्यावरील सुप्तावस्थेतील रोगकारक घटक कमी होतात.  पुढील टप्प्यामध्ये फळवाढीसाठी कार्बन नत्राचे संतूलन असणे गरजेचे असते. पेशीक्षय क्रिया कमी करणे व ऑक्झिनच्या वाढीसाठी नत्राची गरज असते. ही मात्रा कृत्रिमरित्या युरियाची फवारणी करून वाढवता येते.

  रोग

 किडीचा प्रादुर्भाव

रस शोषण करणारे पतंग - सुमारे २० प्रकार असले तरी त्यातील अॅाफिडेरिस मॅटर्ना हा पतंग आपल्याकडे नियमितपणे नुकसानकारक (२५ ते ४० टक्के फळगळ) ठरला आहे. या किडीचा प्रादुर्भाव ऑगस्ट- सप्टेबरमध्ये जास्त दिसून येतो. मृगबहारातील फळगळी पेक्षा अंबिया बहाराच्या झाडावरील प्रादुर्भावीत फळांची गळ जास्त आढळते.      नियंत्रण व्यवस्थापन

  फळमाशी  (फ्रूट फ्लाय)

     किडीची ओळख : प्रौढ माशा मजबूत असून, रंगाने भुरकट पारदर्शक पंख आणि पिवळे पाय, गडद लाल आणि गळ्यावर काळे पटटे असतात.

  नियंत्रण व्यवस्थापन

 गळालेली फळे गोळा करून जमिनीत पुरावीत.  झाडाखाली हिरवी फळे ठेवून त्यावर छिद्र केल्यास त्याकडे माशा आकर्षित होऊन अंडी देतात. अशी अंडीग्रस्त फळे ठराविक काळानंतर नष्ट करावीत.  फळे पिकण्याच्या दोन महिन्यांपूर्वी १० दिवसांच्या अंतराने फवारणी  मॅलॅथिऑन अर्धा मिलि अधिक १०० ग्रॅम गूळ प्रति लिटर  नर माशांना आकर्षित करण्यासाठी मिथाईल यूजिनाॅल १ मि.लि. अधिक मॅलेथिऑन अर्धा मि.लि. हे रुंद तोडांच्या बाटलीत भरून बागेत ठेवावे. फळ तोडणीच्या ६० दिवस आधीपासून २५ बाटल्या प्रति हेक्टरी बागेत ठेवाव्यात. या मिश्रण दर सात दिवसांनी बदलावे.

संपर्क : डॉ. एम. बी. पाटील, ७५८८५९८२४२ (लेखक मोसंबी संशोधन केंद्र, बदनापूर, जि. जालना येथे प्रभारी अधिकारी आहेत.)