कृषी सल्ला : बीटी कापूस, सोयाबीन, मूग, मका, तूर, खरीप ज्वारी

या वर्षी पावसाचे आगमन उशिरा झाले असले तरी काही भागांमध्ये प्रचंड प्रमाणात पाऊस होऊन पूरस्थिती निर्माण झाली. त्याचवेळी काही ठिकाणी अद्यापही पावसाची प्रतीक्षा संपलेली नाही. जून व जुलै महिन्यात अत्यल्प पाऊस झाला. बऱ्याच ठिकाणी पेरण्या जूनचा शेवटचा आठवडा ते जुलैच्या पहिल्या आठवड्यात झाल्या. दरवर्षी पावसाचे प्रमाण आणि वितरण हे अनियमित असते. वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठामध्ये मागील ५० वर्षाच्या पावसाच्या आकडेवारीचे पृथक्करण केले असता, जुलै व ऑगस्ट महिन्यामध्ये पावसाचा खंड हमखास पडत असल्याचे दिसून आले. या वर्षी या पाऊस खंडाचा कालावधी सप्टेंबरपर्यंत वाढल्याचे दिसते. अशा पावसाच्या खंडकाळात कोरडवाहू पिके वाचविण्याचे आव्हान शेतकऱ्यांसमोर आहे. कोरडवाहू शेतकऱ्यांसाठी खरीप हंगाम अत्यंत महत्त्वाचा असून, त्यावरच त्यांचे वर्षाचे सर्व आर्थिक व्यवहार अवलंबून असतात. पावसाच्या खंड काळात कोरडवाहू पिकांवरील पाण्याचा ताण कमी करण्यासाठी पुढील उपाययोजना उपयुक्त ठरतील. या उपाययोजनांमुळे पीक उत्पादनातील घट निश्चितच कमी करता येईल. बीटी कापूस :

सोयाबीन :

मूग :

मका :

तूर :

खरीप ज्वारी :

धूळ आच्छादन : जमिनीच्या पृष्ठभागावरील पातळ थर हा ८ ते १० दिवसाच्या अंतराने कोळपणीद्वारा भुसभुशीत करून घ्यावा. या मातीचे जमिनीवर आच्छादन तयार होऊन ओलावा टिकून राहण्यास मदत होते. जमिनीमध्ये पडणाऱ्या भेगांमधून पाण्याचे बाष्पीभवन होत असते, त्याचे प्रमाण कमी होऊन ओलावा जास्त काळ टिकून राहतो. संरक्षित सिंचन : पावसावर पूर्णत: अवलंबून असलेल्या कोरडवाहू शेतीमध्ये पावसात पडलेल्या खंडामुळे पिकांना पाण्याचा ताण सहन करावा लागत आहे. या परिस्थितीमुळे पावसाअभावी जमिनीतील ओलावा कमी होत आहे. अनेक ठिकाणी तापमानवाढीमुळे पिकांची पाण्याची गरज वाढत आहे. संरक्षित सिंचनासाठी शक्यतो तुषार सिंचन पद्धतीचा अवलंब करावा. वा­ऱ्याचा वेग कमी असताना सकाळी किंवा सायंकाळी संरक्षित पाणी द्यावे. डॉ. भगवान आसेवार, ०९४२००३७३५९ (विभागप्रमुख, कृषिविद्या विभाग, वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठ, परभणी)