पेरूसाठी अतिघन लागवड पद्धत उपयुक्त

पेरू हे फळझाड व्यापारीदृष्ट्या फार महत्त्वाचे झाले आहे. पेरूची लागवड पारंपरिक पद्धतीने ६ X ६ मीटर अंतरावर केली जाते. मात्र, मिडो ऑर्चर्ड पद्धतीने (अतिघन लागवड) लागवड केल्यास त्याची उत्पादकता २.५ ते ३ पट वाढवण्यात यश आले आहे. त्यामुळे या पद्धतीने लागवड फायदेशीर ठरते. लखनऊ येथील राष्ट्रीय फळ संशोधन केंद्रातील शास्त्रज्ञांनी अतिघन लागवड (मिडो ऑर्चर्ड) पद्धतीने लागवड करून उत्पादकता २.५ ते ३ पट वाढवण्यात यश मिळविले आहे. अतिघन लागवड पद्धतीमध्ये १ x २, १ x २.५, ते १.५ x २.५ मीटर अंतरावर लागवडीची शिफारस केली आहे. अतिघन लागवड पद्धतीचे फायदे

जमीन : अतिघन लागवडीसाठी हलकी ते मध्यम प्रकारची जमीन उपयुक्त ठरते. मात्र, अतिचोपण ते अतिचुनखडीयुक्त, तसेच निचरा न होणारी जमीन टाळावी. अतिहलकी जमीन असल्यास त्यात काळी माती किंवा गाळाची माती (खड्ड्याच्या ६० ते ७० टक्के) काही प्रमाणात टाकल्यास फायदेशीर ठरते. अतिभारी जमिनीत मात्र चुनखडी नसलेला चांगल्या प्रतीचा मुरूम (खड्ढ्याच्या ५० ते ६० टक्के) टाकणे फायद्याचे ठरते. जाती : अलाहाबाद सफेदा, सरदार, ललित, तसेच जीविलास या जाती लागवडीसाठी योग्य ठरतात. त्यामध्ये ललित ही जात लाल गराची आहे. तर, जी-विलास या जातीच्या फळात गर जास्त असतो. लागवड : प्रथम जेसीबीने चर काढून त्यामध्ये प्रतिखड्डा शेणखत ७ ते ८ किलो, सुपर फाॅस्फेट १ किलो, तसेच जमिनीच्या वरील थरातील मातीने चर भरून घ्यावा. भरलेल्या चरामध्ये चांगला पाऊस पडल्यानंतर १x२ किंवा १.५ x २.५ मीटर अंतरावर कलमांची लागवड करावी. सूर्यप्रकाशाचा जास्तीत जास्त वापर करता यावा म्हणून लागवड उत्तर- दक्षिण कमी अंतर व पूर्व - पश्चिम जास्त अंतर ठेवून करावी. पाणी : पावसाळा संपल्यानंतर कलमांना लगेच पाणी न देता थोडा ताण पडू द्यावा. प्रथम दोन वर्षांपर्यंत दररोज थोडे थोडे पाणी देण्यापेक्षा पाच ते सात दिवसांनी एकदाच जास्त पाणी द्यावे जेणेकरून मुळे खोल जाऊन काटक बनतात. आच्छादन : बागेत दर वर्षी झाडाखालील संपूर्ण सावलीत उसाचे पाचट, वाळलेले गवत, सालीचे तणस इत्यादी सें.िद्रय पदार्थांचे आच्छादन करावे. त्याचबरोबर पॉ.िलथीनचे आच्छादनसुद्धा फायदेशीर ठरू शकते. घेर नियंत्रण / कलमांना आकार देणे : अतिघन लागवड किंवा मिडो ऑर्चर्ड पद्धतीने लागवड केली असल्यास झाडांचे घेर व्यवस्थापन गरजेचे ठरते. त्यामध्ये झाड बुटके ठेवण्यासाठी झाडाचा सुरुवातीच्या काळात अतिशय सुयोग्य असा सांगाडा राखणे आवश्‍यक असते. सुयोग्य सांगाडा बनविण्यासाठी झाडांची शास्त्रीय पद्धतीने छाटणी करावी लागते. त्यासाठी लागवडीनंतर तीन- चार महिन्यांत झाडांच्या ४० सें.मी. उंचीवर शेंडा मारावा. त्यामुळे खालील भागात ३-४ फांद्या येतात. त्या फांद्या ३-४ महिन्यांत अर्ध्यावर छाटाव्यात. त्यानंतर येणाऱ्या फांद्यावर फुले येतात आणि दुसऱ्याच वर्षी चांगली फळधारणा सुरू होते. फळधारणेसाठी छाटणी :

डॉ. भगवानराव कापसे, ९४२२२९३४१९ (लेखक फळबाग तज्ज्ञ आहेत.)