हळदीचे गड्डे तयार होण्याची ही योग्य वेळ आहे. जर तापमान फारच कमी, आर्द्रतेमध्ये वाढ अशा स्थितीमध्ये हळद पिकामध्ये रोगांचा प्रादुर्भाव वाढत आहे. कंदकूज, करपा अशा रोगांच्या नियंत्रणाकडे वेळीच लक्ष देणे गरजेचे आहे.
नवीन आलेल्या फुटव्याची पाने पिवळसर तपकिरी रंगाची होतात. खोडाचा रंग तपकिरी काळपट होतो. प्रादुर्भावग्रस्त फुटवा ओढल्यास सहज हातामध्ये येतो. जमिनीतील कंद बाहेर काढल्यास तो पचपचीत व मऊ लागतो. त्यातून दुर्गंधीयुक्त पाणी बाहेर पडते. भरपूर पाऊस, भारी काळी कसदार व कमी निचरा होणारी जमीन या रोगास पोषक असते. प्रतिबंधात्मक उपाय म्हणून जैविक बुरशीनाशक ट्रायकोडर्माप्लस पावडर प्रती एकरी २ ते २.५ किलो पावडर २५० ते ३०० किलो शेणखतामध्ये मिसळून जमिनीत पसरवून द्यावी. रोगाची तीव्रता जास्त असल्यास कॉपर ऑक्सिक्लोराईड ५ ग्रॅम प्रती लिटर पाण्यात घेऊन हळदीच्या बुंध्याभोवती आळवणी करावी. कार्बेन्डाझीम (५० डब्ल्यूपी) १ ग्रॅम किंवा मॅन्कोझेब २.५ ग्रॅम प्रती लिटर पाणी घेऊन आवश्यकतेनुसार फवारणी करावी. पिकामध्ये पाणी साठू देऊ नये. सूचना ः आळवणी करताना जमिनीस वाफसा असावा. आळवणी केल्यानंतर पिकास थोडासा पाण्याचा ताण द्यावा. गरज वाटल्यास पुन्हा एकदा आळवणी करावी. फवारणी करताना द्रावणात उच्च प्रतीचे चिकट पदार्थ (स्टिकर) १ मि.ली. प्रती लिटर पाणी मिसळून फवारावे. सकाळी पडणारे धुके आणि दवामुळे या रोगाचा मोठ्या प्रमाणात प्रादुर्भाव होतो. सप्टेंबर ते नोव्हेंबर या कालावधीमध्ये या रोगाची तीव्रता जास्त असते. कोलेटोट्रिकम कॅपसिसी बुरशीमुळे अंडाकृती, लंबगोलाकार तपकिरी रंगाचे ठिपके पानावर पडतात व पान सूर्याकडे धरून पाहिल्यास ठिपक्यांमध्ये अनेक वर्तुळे दिसतात. रोगाची तीव्रता वाढल्यास संपूर्ण पान करपते, वाळून गळून पडते. नियंत्रण मॅंकोझेब २ ते २.५ ग्रॅम किंवा कॉपर ऑक्सिक्लोराइड २.५ ते ३ ग्रॅम पानांवरील ठिपके (लिफ ब्लॉच)
वातावरणातील आर्द्रता आढल्यामुळे प्रादुर्भाव दिसून येतो. टॅफ्रिना मॅक्युलन्स या बुरशीमुळे होणाऱ्या या रोगामध्ये पानांवर असंख्य लहान तांबूस रंगाचे गोलाकार ठिपके तयार होतात. पुढे ते वाढत जाऊन संपूर्ण पान करपते. पानाच्या खालील भागावर मुख्य शिरेच्या बाजूने लालसर करड्या रंगाचे १ ते २ सें.मी. व्यासाचे ठिपके दिसतात. त्यामुळे पाने वाळतात. रोगाची सुरवात जमिनीलगतच्या पानांवर होऊन नंतर रोग वरील पानांवर पसरतो. हळदीची पाने शेंड्याकडून पिवळी दिसायला लागतात. नियंत्रण फवारणी प्रती लिटर पाणी कार्बेन्डाझीम १ ग्रॅम किंवा मॅंकोझेब २.५ ग्रॅम किंवा कॉपर ऑक्सिक्लोराईड २.५ ग्रॅम १० दिवसांच्या अंतराने आलटून-पालटून फवारणी करावी. रोगग्रस्त पाने वेचून नष्ट करावीत. शेतात स्वच्छता ठेवावी. इतर बाबी
पिकात पाणी साचू देऊ नये. वेळोवेळी तण काढून साचलेल्या पाण्याचा निचरा करावा. जमिनीच्या मगदुराप्रमाणे पाणी देण्याचे नियोजन करावे. शिफारशीत वेळेत हळदीची भरणी करावी. त्यामुळे रोग-किडींपासून हळद पिकाचा बचाव होतो. हळदीनंतर परत हळद किंवा आले यासारखी पिके सलग त्याच क्षेत्रामध्ये घेवू नयेत. पिकांचा फेरपालट करावा. कंदमाशीचा प्रादुर्भाव असलेल्या ठिकाणी शक्यतो कमीत कमी २ ते ३ वर्षे सामुदायिकपणे कंदमाशीचे नियंत्रण करावे. ः डॉ. मनोज माळी, ९४०३७७३६१४ (हळद संशोधन केंद्र, कसबे डीग्रज)