ओळखा तणांचा स्पर्धाक्षम संवेदनशील काळ

पिकाच्या तण स्पर्धाक्षम संवेदनशील काळात शेत तणविरहित ठेवल्यास उत्पादनामध्ये वाढ मिळू शकते.बहुतांश पिकांसाठी हा कालावधी लागवडीनंतर ३० दिवसांचा असतो.खरीप हंगाम हा शेतकऱ्यांच्या दृष्टीने अत्यंत महत्त्वाचा असतो. पावसाचे प्रमाण योग्य राहिल्यास कोरडवाहू शेतीमधूनही चांगले उत्पन्न मिळण्याची आशा असते. मात्र,या हंगामामध्ये पावसाळी वातावरणामध्ये तणांचे प्रमाण वाढते.

त्याच प्रमाणे रोग व किडींचा प्रादुर्भावही वाढतो.या दोन्ही घटकांचे नियंत्रण करण्यामध्ये शेतकऱ्यांचा कस लागतो.तणापासून सर्वात जास्त आर्थिक नुकसान होते.केवळ तण काढून टाकणे म्हणजे तण नियंत्रणाचा एक प्रकार झाला.त्या सोबतच या पुढे तण कसे होणार नाही,याबाबत विचार करण्याची आवश्यकता असते. पिकांना कोणतीही इजा न होता तण कमी करण्याकडे लक्ष दिले पाहिजे.यासाठी पिकांच्या वाढीच्या अवस्था व तण नियंत्रण यांची सांगड घालावी लागते.

तणांची पिकांसोबत स्पर्धा :तण हे मुख्य पिकांसोबत स्वतःच्या वाढीसाठी पाणी, हवा, सूर्यप्रकाश, कार्बन डाय ऑक्साईड व जागा यासाठी स्पर्धा करत असते.यातून पिकाला उपलब्ध होणारी अन्नद्रव्ये व वाढीसाठी लागणाऱ्या मूलभूत घटक स्वतःसाठी घेतात.तणांचा स्पर्धाक्षम संवेदनशील काळ :हा कालावधी एकूण पीकवाढीच्या कालावधीच्या तुलनेत कमी असतो.

या कालावधीत शेत तणमुक्त ठेवल्यास पुढे पिकांच्या उत्पादनावर फारसा परिणाम होत नाही. या काळात तण नियंत्रण करण्यासाठी खुरपणी,कोळपणी वा तणनाशकाचा शिफारशीप्रमाणे वापर करावा लागतो. हे उपाय वेळीच योजल्यास आपले पीक पूर्ण हंगामामध्ये तणविरहित ठेवल्यासारखी स्थिती तयार होते.परिणामी उत्पादनामध्ये चांगली वाढ मिळते.

हा काळ बहुतांश पिकांमध्ये पीकवाढीच्या सुरवातीच्या टप्प्यात असतो.लागवड ते लागवडीनंतरचे ३० दिवस तण स्पर्धाक्षम संवेदनशील काळ असतो.पिकांचा पूर्ण कालावधी १०० दिवसांचा असल्यास, लागवडीपासून ३५ दिवस हे पीक तणविरहित ठेवल्यास फायदा होतो.तण नियंत्रणाचा स्पर्धाक्षम संवेदनशील काळ

राजीव साठे, ९४२३७२१८९४ (लेखक महात्मा फुल कृषी विद्यापीठ, राहुरी येथे कृषी विद्या विभागामध्ये आचार्य पदवी घेत आहेत.)