फळबाग, आंतरपिके, भाजीपाला पिके यांच्या बहुविध शेतीतून केवळ चार एकरांतूनही चांगले उत्पन्न मिळवता येते, याचे उदाहरण विवरा (ता. पातूर, जि. अकोला) येथील देविदास विश्वनाथ धोत्रे यांच्या शेतीतून मिळते. इंच अन् इंच जागेचा नियोजनबद्ध वापर, सेंद्रिय पद्धतींच्या वापरातून उत्पादन खर्च कमी राखला असून, प्रतिदिन हजार रुपये उत्पन्नाचा हिशेब पॅटर्न मांडला आहे. सामान्यपणे एखादी फळबाग किंवा पारंपरिक पिकातून शेतीचा डोलारा चालवणे जिकिरीचे होत आहे. अशा स्थितीमध्ये क्षेत्र कमी असले, तरी अनेक पिकांची नियोजनबद्ध कास धरल्यास नियमित उत्पन्नाची शाश्वती मिळू शकते, अकोला जिल्ह्यातील विवरा (ता. पातूर) येथील देविदास धोत्रे यांनी दाखवून दिले आहे. प्रतिदिन किमान हजार रुपये उत्पन्नाचे गणित त्यांनी साधले आहे.
फळबागेत आंतरपिके
रोपांची निर्मिती व विक्री उत्पन्नासाठी एकाच मार्गावर अवलंबून राहायचे नाही, हे धोत्रे यांचे धोरण. त्यांनी सीताफळाची तीन हजार, तर लिंबूची दोन हजार रोपे तयार केली. सीताफळाची रोपे २० रुपये, लिंबू रोपे ३० रुपये प्रतिनग याप्रमाणे आसपासच्या शेतकऱ्यांमध्ये विकली गेली.
बांधावर सागवान व कढीपत्ता -शेताच्या मध्यभागी बांधालगत असलेल्या नालीमध्ये जागेचा उपयोग करण्याच्या उद्देशाने २००५ मध्ये सागवानाची ३८ झाडे लावली होती. यातील २० झाडांच्या विक्रीतून ४० हजार रुपये मिळाले. -बांधावर प्रत्येक पाच फूट अंतरावर याप्रमाणे १०० कढीपत्त्याची झाडे लावली होती. या वर्षीपासून कढीपत्ता मिळण्यास सुरवात होईल.
वेलवर्गीय पिकांचे नियोजन
टोमॅटो, अॅपल बोर लागवड ८० गुंठे क्षेत्र पत्नी वंदना यांच्या नावे असून, त्यातील अर्धा- अर्धा एकरमध्ये टोमॅटो आणि अॅपल बोर लावले आहे. अॅपल बोराच्या बागेमध्ये सुरवातीला बरबटी, त्यानंतर कोथिंबिरीचे आंतरपीक घेतले होते, तर टोमॅटोमध्ये कोबी व अन्य भाजीपाला पिके घेतली. या वर्षीपासून अॅपल बोराचे उत्पादन सुरू होत असून, सरासरी तीस हजार रुपयांचे उत्पन्न मिळेल, अशी अपेक्षा आहे. या शेतीतील १५ गुंठे क्षेत्रांमध्ये उडीद लागवड केली होती. त्यातून दोन क्विंटल उडीद उत्पादन मिळाले. उडीदनंतर नव्याने भेंडी लागली आहे. अशा प्रकारे सर्व शेतातून भाजीपाला व फळांच्या विक्रीतून सरासरी एक हजार रुपये रोज मिळायलाच हवा, असे नियोजन केले आहे.
बायोडायनामिक शेतीतून सेंद्रिय प्रमाणीकरणापर्यंत
शेततळे व विहिरी पुनर्भरण सिंचनासाठी दोन विहिरी असून, त्यांचे पुनर्भरण केले आहे. पाणी गाळून जाण्यासाठी सहा फूट खोलीच्या हौदामध्ये दगड टाकून फिल्टर टॅंक केले आहे. विहिरीला बारमाही पाणी उपलब्ध होत असल्याचे देविदास यांनी सांगितले. केवळ चार एकर क्षेत्र असूनही धोत्रे यांनी २० बाय २० मीटर आकाराचे शेततळे खोदले आहे. तळ्याला अस्तरीकरण करण्यात येणार आहे. संरक्षित पाण्यासाठी त्याचा उपयोग होईल. मुलांना केले उच्चशिक्षित पत्नी वंदना धोत्रे यांची अकोला येथीर कृषी विज्ञान केंद्रामध्ये शेतकरी सल्लागारपदावर नियुक्ती झाली आहे. मुलगी प्रिया ही एम.एस्सी (कॉम्प्युटर) झाली असून, पातूर येथे प्राध्यापक म्हणून कार्यरत आहे. धीरज हा कृषी पदवीला, तर विवेक हा बी.एस्सी (कॉम्प्युटर) शिक्षण घेत आहे. संपर्क ः देविदास धोत्रे, ९४२३८४९७३१
Read the Latest Agriculture News in Marathi & Watch Agriculture videos on Agrowon. Get the Latest Farming Updates on Market Intelligence, Market updates, Bazar Bhav, Animal Care, Weather Updates and Farmer Success Stories in Marathi.
ताज्या कृषी घडामोडींसाठी फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम , टेलिग्रामवर आणि व्हॉट्सॲप आम्हाला फॉलो करा. तसेच, ॲग्रोवनच्या यूट्यूब चॅनेलला आजच सबस्क्राइब करा.