साधारणपणे ९ ते १० महिने पूर्ण झालेल्या कंदाची बेणे म्हणून निवड करावी. गादीवाफा पद्धतीने लागवड केल्यास १५ ते २० टक्के उत्पादन जास्त मिळते. ठिबक किंवा तुषार सिंचनाचा वापर करावा.
महाराष्ट्रातील एप्रिल-मे महिन्यातील तापमान आले उगवणीसाठी अनुकूल आहे. लागवडीसाठी उत्तम निचऱ्याची सेंद्रिय खतयुक्त तांबडी तसेच नदी काठाची गाळाची जमीन चांगली असते. हलक्या-मुरमाड जमिनीत जमिनीत पाणी धारणक्षमता वाढविण्यासाठी आणि जमिनीची प्रत सुधारण्यासाठी शेणखत, गांडूळ खत किंवा हिरवळीच्या खताचा वापर केल्यास चांगले पीक येते. कंद चांगले पोसण्यासाठी जमिनीची खोल नांगरणी करावी. कुळवाच्या शेवटच्या पाळी अगोदर प्रति एकरी १२ ते १५ टन चांगले कुजलेले शेणखत पसरावे. शेणखताची मात्रा अधिक प्रमाणात उपलब्ध होत नसल्यास गांडूळखत, कंपोस्ट खत, मासळीचे खत, हाडांचा चुरा, प्रेसमड कंपोस्ट, वेगवेगळ्या पेंडीच्या मिश्रणाचा वापर करावा. शक्यतो ओल्या मळीचा वापर टाळावा.जमीन तयार करतेवेळी स्फुरद व पालाश या खतांचा संपूर्ण हप्ता द्यावा. एप्रिल किंवा मे महिन्यात लागवड केल्यानंतर पावसाळ्यापूर्वी बेण्यास मुळ्या फुटून पीक स्थिर होते. लागवडीचे तंत्र सरी वरंबा पद्धत : मध्यम व भारी जमिनीमध्ये सरी वरंबा पद्धतीने लागवड करावी. लाकडी नांगराच्या साह्याने ४५ सें.मी. वर सऱ्या पाडून घ्याव्यात. वरंब्याच्या दोन्ही बाजूंस वरून १/३ भाग सोडून २ इंच खोल लागवड करावी. दोन रोपांमधील अंतर २२.५ सेंमी. ठेवावे. सपाट वाफे पद्धत : जेथे पोयटा किंवा वाळू मिश्रित जमीन आहे, अशा ठिकाणी या पद्धतीने लागवड करतात. जमिनीच्या उतारानुसार २ × १ मी. किंवा २ x ३ मी. आकाराचे सपाट वाफे तयार करावेत. सपाट वाफ्यामध्ये २० x २० सेंमी किंवा २२.५ × २२.५ सेंमी अंतरावर लागवड करावी. गादी वाफा पद्धत
बेणे निवड
बेणे प्रक्रिया
खत व्यवस्थापन
पाणी व्यवस्थापन
जाती
भारतीय मसाला पीक संशोधन केंद्र, कालिकत येथील जाती वरदा : सरासरी ९ ते १० फुटवे, पिकाचा कालावधी २०० दिवस, तंतूचे प्रमाण ३.२९ ते ४.५० टक्के, सुंठेचा उतारा २०.०७ टक्के, रोग व किडीस सहनशील, उत्पादन ः प्रतिहेक्‍टरी २२.३ टन. महिमा : सरासरी १२ ते १३ फुटवे, पिकाचा कालावधी २०० दिवस, तंतूचे प्रमाण ३.२६ टक्के, सुंठेचा उतारा १९ टक्के, सूत्रकृमीस प्रतिकारक, उत्पादन ः प्रतिहेक्‍टरी २३.२ टन. रीजाथा : सरासरी ८ ते ९ फुटवे, कालावधी २०० दिवस, तंतूचे प्रमाण ४ टक्के, सुगंधी द्रव्याचे प्रमाण २.३६ टक्के, सुंठेचा उतारा २३ टक्के (प्रामुख्याने सुंठ बनविण्यासाठी प्रसारित जात), उत्पादन ः प्रतिहेक्‍टरी २२.३ टन सुधारित जाती सुप्रभा : भरपूर फुटवे असतात. गड्डे जाड असून टोके गोलाकार असतात. साल चमकदार करड्या रंगाची असते. तंतू ४.४ टक्के, सुगंधी तेल १.९ टक्का व ओलीओरेझीन ८.९ टक्के. हिरवे आले आणि सुंठीसाठी योग्य जात. उत्पादन ः प्रति हेक्टरी ३.४० टन. सुरुची : गड्डे हिरवट पिवळ्या रंगाचे. ओलीओरेझीन १० टक्के असते. उत्पादन ः प्रति हेक्टरी २.२७ टन. सुरभी : गड्ड्यांचा आकार सिलिंडर सारखा, साल गर्द चमकदार असते. भरपूर फुटवे असतात. तंतू ४ टक्के, तेल २.१ टक्के.उत्पादनः प्रति हेक्टरी ४ टन. प्रक्रियेसाठी जातींची निवड सुंठनिर्मिती : करक्कल, नादिया, नरन, वैनाड, मननतोडी, वाल्लुवानाद, एरनाड, कुरूप्पमपाडी. आले : रिओ दी जेनेरिओ, चायना, वैनाड स्थानिक, ताफेन्जिया. बाष्पशील असलेल्या तेलाचे जास्त प्रमाण असणाऱ्या जाती ः नरसापटलम, एरनाड, चेरनाड. जास्त तेलयुक्त जाती : एरनाड, चेरनाडू, चायना, कुरूप्पमपाडी, रिओ दी जेनेरिओ तंतूचे प्रमाण कमी असणाऱ्या जाती : जमैका, बँकॉक, चायना.
- यशवंत जगदाळे, ९९२३०७१२६५ (जगदाळे हे कृषी विज्ञान केंद्र, बारामती येथे विषय विशेषज्ञ (उद्यानविद्या) आणि मच्छिंद्र आगळे हे कृषी महाविद्यालय, बारामती येथे कार्यरत आहेत)
Read the Latest Agriculture News in Marathi & Watch Agriculture videos on Agrowon. Get the Latest Farming Updates on Market Intelligence, Market updates, Bazar Bhav, Animal Care, Weather Updates and Farmer Success Stories in Marathi.
ताज्या कृषी घडामोडींसाठी फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम , टेलिग्रामवर आणि व्हॉट्सॲप आम्हाला फॉलो करा. तसेच, ॲग्रोवनच्या यूट्यूब चॅनेलला आजच सबस्क्राइब करा.