पावसाळी वातावरणातील द्राक्षबागेतील व्यवस्थापन

गेल्या आठवड्यात ठिकठिकाणी पाऊस झाला, तर काही ठिकाणी ढगाळ वातावरण होते. या आठवड्यात पावसाची शक्यता जास्त नसली तरी ढगाळ वातावरण व काही ठिकाणी हलक्या सरी अनुभवास येतील. यामुळे बागेतील तापमानात घट झाली असून आर्द्रतेत आवश्यकतेपेक्षा जास्त वाढ झाली आहे. सध्याच्या परिस्थितीत उपलब्ध खालील परिस्थितीमध्ये येणाऱ्या अडचणी व त्यावर संभाव्य उपाययोजनांची माहिती घेऊ. 

खुंट लागवड केलेली बाग फेब्रुवारी- मार्च महिन्यात खुंटाची लागवड केलेल्या व वाढही चांगली असलेल्या बागेत आता बऱ्याच फुटी वाढलेल्या दिसून येतील. या फुटींपैकी सर्वच फुटी आवश्यक नसून, उपलब्ध फुटींपैकी दोन ते तीन फुटी कलम करण्याकरिता गरजेच्या आहेत. फुटींची संख्या जास्त असलेल्या बागेत या वातावरणामुळे फुटी जोमात वाढताना दिसतील. अशा लुसलुशीत फुटीवर अळी व उडद्या या किडींचा प्रादुर्भाव दिसू शकेल. उडद्या किडीच्या प्रादुर्भावामुळे पानावर चिरा मारल्यासारखी दिसून येईल. अळीच्या प्रादुर्भावामुळे नवीन पाने कुरतडल्याप्रमाणे दिसतील. यामुळे पानांची कार्य करण्याची क्षमता कमी होईल. परिणामी काडी परिपक्व होण्यास विलंब होईल.  नुकताच रिकट झालेल्या बागेत सध्याच्या वातावरणामुळे भरपूर फुटी निघाल्या असतील. या निघालेल्या सर्वच फुटी अशाच राखल्या गेल्यास प्रत्येक फूट बारीक राहून कलम करण्यासाठी आवश्यक जाडी मिळणार नाही. या फुटींवरसुद्धा अळी व उडद्या अशा दोन्ही किडींचा प्रादुर्भाव दिसून येईल. यावर महत्त्वाची कार्यवाही म्हणजे आवश्यक असलेल्या दोन ते तीन फुटी राखून इतर फुटी काढून टाकाव्यात. निवडून ठेवलेल्या फुटी तशाच ठेवल्यास गर्दी होईल व त्या फुटीच्या डोळ्यावरून मुळी तयार होऊन जमिनीत रुतेल.  या परिस्थितीवर मात करण्याकरिता निवडलेली काडी बांबूला सुतळीच्या साह्याने बांधून घेणे. कलम करण्याकरिता जमिनीपासून वर सव्वा ते दीड फुटापर्यंत ८ ते १० मि.मी. असणे गरजेचे असते. ही जाडी मिळण्याकरिता निवडलेल्या काडीच्या तळापासून टप्प्याटप्प्याने ( १२ ते १३ दिवसांच्या अंतराने) बगलफुटी काढत राहाव्यात. दोन ते तीन वेळा या फुटी काढल्यास कलम करण्याकरिता आवश्यक ती जाडी सहज मिळेल. किडीचा प्रादुर्भावसुद्धा टाळता येईल.  

जुनी बाग  अ) जुन्या बागेत छाटणी लवकर झाली असल्यास (एप्रिल महिन्यात) 

ब) जुन्या बागेत उशिरा छाटणी झालेली असल्यास (मे महिना)  सध्या या बागेत सूक्ष्मघड निर्मितीचा कालावधी असेल, या कालावधीत फुटींची वाढ नियंत्रणात ठेवणे गरजेचे आहे. परंतु, काही ठिकाणी पाऊस व ढगाळ वातावरण यामुळे फुटींची वाढ जोमात होताना दिसून येईल. ही वाढ सध्या तरी थांबवणे शक्य होणार नाही. अशा परिस्थितीत या नवीन फुटींमध्ये सूक्ष्मघड निर्मितीची समस्या निर्माण होऊ शकते. या परिस्थितीवर मात करण्यासाठी आपल्याकडे उपलब्ध स्थितीत पुढील गोष्टी करणे महत्त्वाचे असेल. 

संजीवकांचा वापर

(ॲग्रोवन टीप ः कोणत्याही वाढ नियंत्रकाचा वापर करण्यापूर्वी त्याला लेबल क्लेम असल्याची खात्री करणे व एनआरसीतील संबंधित शास्त्रज्ञांचा सल्ला घेणे गरजेचे आहे.)

-  डॉ. आर. जी. सोमकुंवर, ९८२२०३२९८८ (राष्ट्रीय द्राक्ष संशोधन केंद्र, मांजरी, जि. पुणे.)