धिंगरी आळिंबी ही कमी खर्चात चांगला आर्थिक फायदा मिळवून देते. धिंगरी अळिंबीच्या रंग, रूप, आकारमान व तापमानाची अनुकूलता यानुसार विविध जाती विकसित करण्यात आलेल्या आहेत.
धिंगरी अळिंबीमध्ये (मशरूम) अनेक पौष्टिक आणि औषधी गुणधर्म असतात. आधुनिक पद्धतीने अळिंबी लागवड केल्यास आर्थिकदृष्टया फायदेशीर ठरू शकते. अत्यंत कमी भांडवलाची गुंतवणूक करून धिंगरी अळिंबीची लागवड करता येते. गुणवत्तापूर्ण उत्पादनासाठी धिंगरी अळिंबीच्या जाती, लागवड पद्धत, पिकाची निगा, काढणी, प्रतवारी आणि पॅकिंग या बाबी महत्त्वाच्या आहेत. आपल्याकडे बटण आणि धिंगरी (ऑयस्टर) आळिंबाचे उत्पादन घेतले जाते. बटण आळिंबीच्या लागवडीसाठी जास्त खर्च येतो. तर धिंगरी ही कमी खर्चात चांगला आर्थिक फायदा मिळवून देते. धिंगरी आळिंबीच्या रंग, रूप, आकारमान व तापमानाची अनुकूलता यानुसार विविध जाती विकसित करण्यात आलेल्या आहेत.
जागेची निवड आळिंबी उत्पादनासाठी ऊन, वारा, पाऊस यापासून संरक्षण होईल अशा निवाऱ्याची गरज असते. पक्के किंवा कच्चे बांधकाम असलेली खोली किंवा शेड असावी. जागेमध्ये तीव्र सूर्यप्रकाश येणार नाही आणि हवा खेळती राहील याची काळजी घ्यावी.
लागवडीसाठी माध्यम अळिंबी लागवडीसाठी पिष्टमय पदार्थ अधिक असणाऱ्या घटकांची आवश्यकता असते. शेतातील पिकांचे अवशेष, भात पेंढा, गव्हाचे काड, ज्वारी, बाजरी, मका यांची ताटे , कपाशी, सोयाबीन, तूर काड्या, उसाचे पाचट, नारळ झावळ्या, केळीची पाने, भुईमूग शेंगांची टरफले, वाळलेले गवत व पालापाचोळा इत्यादी घटकांचा वापर करता येतो.
लागवडीसाठी वातावरण
लागवड पद्धत
काडाचे निर्जंतुकीकरण आळिंबी उत्पादन प्रकल्पाचे यश प्रामुख्याने काडाच्या निर्जंतुक करण्याच्या प्रक्रियेवर अवलंबून असते.
उष्णजल प्रक्रिया भिजलेल्या काडाचे पोते ८० अंश सेल्सिअस तापमानाच्या गरम पाण्यात एक तास बुडवावे. त्यानंतर पाण्याचा निचरा होण्यासाठी पोते सावलीत तिवईवर ठेवावे.
उष्ण बाष्प प्रक्रिया या प्रक्रियेमध्ये बॉयलरच्या साहाय्याने पाण्याची वाफ तयार करण्यात येते. ही उष्ण वाफ (८० अंश सेल्सिअस तापमान) एका बंद खोलीत ओल्या काडामध्ये १ तास सोडली जाते. जास्तीची वाफ बाहेर जाण्यासाठी खोलीच्या वरील बाजूला एक व्हेंटीलेटर ठेवण्यात येतो.
अ‍ॅटोक्लेव्हिंग प्रक्रिया
रासायनिक प्रक्रिया
लागवडीसाठी जाती
महाराष्ट्रात प्लुरोटस साजोर काजू, प्लुरोटस इओस, प्लुरोटस फ्लोरिडा आणि प्लुरोटस ऑस्ट्रीट्स या जाती प्रचलित आहेत. महाराष्ट्रात धिंगरी आळिंबीस अनुकूल हवामान असून वर्षभर लागवड करता येते. प्लुरोट्स साजोर काजू
प्लुरोट्स इओस
प्लुरोटस फ्लोरिड
प्लुरोट्स ऑस्ट्रीटस
काढणी
साठवणूक
- रुपेशकुमार चौधरी, ९४०३२४१६८४ (वनस्पती रोगशास्त्र विभाग, केवळरामजी हरडे कृषि महाविद्यालय, चामोर्शी जि.गडचिरोली)
Read the Latest Agriculture News in Marathi & Watch Agriculture videos on Agrowon. Get the Latest Farming Updates on Market Intelligence, Market updates, Bazar Bhav, Animal Care, Weather Updates and Farmer Success Stories in Marathi.
ताज्या कृषी घडामोडींसाठी फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम , टेलिग्रामवर आणि व्हॉट्सॲप आम्हाला फॉलो करा. तसेच, ॲग्रोवनच्या यूट्यूब चॅनेलला आजच सबस्क्राइब करा.