प्रक्रिया उद्योगासाठी सोलर ड्रायर

सौरऊर्जेचा वापर करून पदार्थ वाळवणे हा सर्वोत्कृष्ट व स्वस्त पर्याय उपलब्ध आहे. अशा प्रकारे प्रक्रिया केलेल्या पदार्थांना लागणारे मनुष्यबळ रोजगार निर्मितीकरिता निश्चित स्वरुपात हातभार लावेल. त्याचप्रमाणे अशा प्रक्रियांचा उपयोग करून मत्स्य व्यावसायिक व शेतकरी वर्ग यांचे होणारे नुकसान टाळता येईल.

सूर्याच्या उष्णतेचा उपयोग पदार्थ वाळविण्यासाठी करण्यात येतो. अन्नपदार्थ टिकविणे व त्यातील पाण्याचा अंश कमी झाल्यास एकूण वजन कमी होऊन हाताळणी सुलभ होते. मात्र उघड्यावर खाद्यपदार्थ वाळविल्यास त्यामध्ये खालील त्रुटी आढळतात.

सौर वाळवणी संयंत्र (सोलर ड्रायर)

सौर वाळवणी यंत्रामध्ये पदार्थ ठेवण्यासाठी एक बंदिस्त भाग असतो. ज्याचा अंतर्भाग काळ्या रंगाने रंगविण्यात आलेला असतो व पारदर्शक काचेच्या सहाय्याने सूर्यकिरणे आतील भागांवर पडतात. काळ्या रंगाद्वारे ही सरळ पडणारी किरणे शोषली जातात व अंतर्भागातील तापमान वाढते. पदार्थांमधील पाण्याचे बाष्पात रुपांतर होते. याकरिता सूर्यापासून मिळणारी उष्णता व अंतर्भाग गरम झाल्यामुळे निर्मित उष्ण वायू या दोघांचा वापर होतो. नैसर्गिक वायू झोताचा वापर काही संयंत्रामध्ये करण्यात येतो किंवा पंख्याच्या सहाय्याने संकलकातील उष्ण वायू पदार्थांवर सोडण्यात येतो. या प्रकारची वाळवणी यंत्रे जादा कार्यक्षम असून, मोठ्या प्रमाणावर तसेच अल्पावधीमध्ये पदार्थ वाळवू शकतात. 

सौर ड्रायरचे फायदे

सौर वाळवणी संयंत्राचे विविध प्रकार

डायरेक्ट सोलर ड्रायर

डायरेक्ट सौर ड्रायरमध्ये मुख्यतः धान्य, फळे व भाजीपाला सुकविला जातो. या ड्रायरमध्ये सूर्याची किरणे काचेच्या पारदर्शक आवरणामधून वाळवण्याच्या पदार्थांमध्ये शोषली जातात. त्यामुळे या ड्रायरला डायरेक्ट सौर ड्रायर असे म्हणतात. ड्रायरचे मुख्य भाग 

-  हेमंत श्रीरामे, ९४२२५४५९१५  -  पूनम चव्हाण, ९४२२५४७८७३ (विद्युत आणि अपारंपरिक ऊर्जा स्त्रोत विभाग, डॉ. बाळासाहेब सावंत कोकण कृषी विद्यापीठ, दापोली, जि. रत्नागिरी)