नियंत्रण उसावरील खोडकिडीचे

सुरू उसाला फेब्रुवारी ते एप्रिलपर्यंत खोडकिडीचा प्रादुर्भाव होतो. उसाची लागवड फेब्रुवारीच्या पुढे केल्यास खोडकिडीचा प्रादुर्भाव मोठ्या प्रमाणावर दिसून येतो. प्रादुर्भावाची लक्षणे ओळखून नियंत्रणाच्या उपाययोजना कराव्यात.

उसावर पाच प्रकारच्या खोड किडी येतात. त्यात खोड किडा, शेंडा खोड किडा, दोन कांड्यामधील खोड किडा व मुळाजवळील खोडावर येणारा खोड किडा यांचा समावेश आहे. उसाच्या उगवणीनंतर मोठ्या बांधणीपर्यंत खोडकिडीचा प्रादुर्भाव दिसून येतो. खोडकिडीचा प्रादुर्भाव उगवणीनंतर झाल्यास ऊस मरतो. वाळलेल्या पोंग्यावरून ही कीड ताबडतोब ओळखता येते. ओळख मादी पतंग पानाच्या खालील बाजूस पुंजक्यात एका रेषेत पांढरी, लांब गोलाकार सपाट अशी सुमारे ३०० ते ४०० अंडी घालते.  अंडी उबविण्यासाठी ३ ते ६ दिवसांचा कालावधी लागतो. अंड्यातून बाहेर आलेल्या अळीचा रंग पिवळसर पांढरा असतो. तिच्या अंगावर जांभळ्या रंगाचे पाच पट्टे असतात. अळी अवस्था नुकसान करणारी असून तिचा कालावधी २२ ते ३१ दिवसांचा असतो.  कोषाचा रंग पिवळसर तपकिरी असून कोषाचा कालावधी ५ ते ९ दिवसांचा असतो. कोष जमिनीलगत पोंग्यात असतो.  पतंगाचा कालावधी ४ ते ५ दिवस असतो.  खोडकिडीचा जीवनक्रम पूर्ण होण्यासाठी ३५ ते ५१ दिवस लागतात.  नुकसानीचा प्रकार   अंड्यातून बाहेर पडलेली अळी १७ ते १८ तास पानावर फिरते. नंतर ती उसाच्या सुरळीतून अगर जमिनीलगत असलेल्या खोडात शिरते. आतील भागावर उपजीविका करते. त्यामुळे उसाचे पोंगे वाळतात व मूळ ऊस मरतो.  उसाला फुटवे फुटतात. फुटव्यावरसुद्धा ही अळी उपजीविका करते. खोडकिडीमुळे उत्पादनात २२ ते ३३%, साखर उताऱ्यात १२ % व गुळाच्या उत्पादनात २७% घट येते.  व्यवस्थापनाचे उपाय  मशागतीय पध्दती

यांत्रिक पद्धती

जैविक पध्दती

रासायनिक पद्धती

 - डॉ. भैय्यासाहेब  गायकवाड, ९४२०४५९८०८ (विषय विशेषज्ञ किटकशास्त्र,  कृषी विज्ञान केंद्र, खामगाव, जि. बीड)