पशुआहारातील घटकांची तपासणी महत्वाची

आपल्याला उपलब्ध झालेला पशुआहार किंवा त्यासाठी लागणारा कच्चा माल योग्य गुणवत्तेचा आहे की नाही याची खात्री करून घेणे गरजेचे आहे.गाई, म्हशी व इतर जनावरांना आपण देत असलेले खाद्य, चाऱ्याची गुणवत्ता योग्य असेल तर त्यांच्या क्षमतेएवढे उत्पादन घेणे शक्य होते.

पशुखाद्य निर्मिती कारखान्यातील तज्ज्ञ तसेच प्रगतिशील दूध उत्पादक पशू आहारातील विविध कच्चा माल, चारा, खाद्य पाणी  प्रयोगशाळेमध्ये तपासून घेऊ लागले आहेत. आपल्याला उपलब्ध झालेला पशुआहार किंवा त्यासाठी लागणारा कच्चा माल योग्य गुणवत्तेचा आहे की नाही याची खात्री करून घेणे गरजेचे आहे. पशू खाद्यासाठी लागणाऱ्या कच्या मालाची गुणवत्ता नेहमी तपासून पहिली जाते. त्यातील घटकांवर त्याची किंमत ठरते. पशुआहारातील विविध घटकांचे प्रयोगशाळेत पृथक्करण केल्यास त्याची गुणवत्ता ओळखण्यास मदत होते. बनविलेले पशुखाद्य उत्पादन कारखान्यातून बाहेर पडताना त्याच्या गुणवत्तेची खात्री देता येते. गाई, म्हशी व इतर जनावरांना आपण देत असलेले खाद्य, चाऱ्याची गुणवत्ता योग्य असेल तर त्यांच्या क्षमतेएवढे उत्पादन घेणे शक्य होते.  प्रयोगशाळेतील तपासणी मुळे तयार पशुखाद्यामध्ये दिलेल्या फॉर्म्युलेशन प्रमाणे पोषणतत्त्वे उपलब्ध होण्याची खात्री केली जाते. पशुखाद्य निर्मिती कारखान्यामध्ये  पशुखाद्य पृथक्करण प्रयोगशाळा असते. याचबरोबरीने शासकीय किंवा खाजगी प्रयोगशाळेमध्ये पशुखाद्य किंवा त्यासाठी लागणारा कच्चा माल, चारा तपासून त्यातील पोषक तत्त्वे जसे आद्रता, प्रोटीन, फॅट/ऑईल, फायबर सँड सिलिका तपासून पाहता येतो.  प्रगत तपासण्या करताना पशुआहारातील विविध घटकांमधील अफलाटॉक्सीन (बुरशीजन्य विषारी घटक), ऊर्जा (एनर्जी) , टी.डी.एन.(एकूण पचनीय पदार्थ), खनिजे (कॅल्शिअम, फॉस्फरस व इतर खनिजे) ए.डी.एफ., एन.डी.एफ.तपासून पशुखाद्याच्या गुणवत्तेची खात्री करता येते. पशुआहारासाठी लागणाऱ्या विविध कच्चा मालाची प्रयोगशाळेबाहेरील तपासणी करताना प्रथम त्याचा रंग, आकार, एकजिनसीपणा, वास, चव, स्पर्श तसेच धान्याच्या बाबतीत विविध प्रकारची चाचणी केली जाते. प्रयोगशाळेतील पृथक्करण करताना ठरवून दिलेले नियम व अटी पाळणे बंधनकारक असते. पशू आहाराचे पृथक्करण करण्यासाठी लागणाऱ्या चाचण्या करताना प्रगत तंत्रज्ञान वापरले जाते.

पशूखाद्य तपासणीच्या पद्धती

प्रॉक्झीमेट पृथक्करण पद्धती 

एन.आय.आर. पृथक्करण पद्धती

फायबर मधील ए.डी.एफ. आणि एन.डी.एफ.पृथक्करण पद्धती  

अॅटोमिक अॅबसोर्बशन स्पेक्ट्रोफोटोमीटर  

एच पी एल सी तंत्र 

- डॉ. पराग घोगळे, ९८९२०९९९६९

(लेखक पशुआहार व पशुधन व्यवस्थापन सल्लागार आहेत)