पीक वाढीच्या सुरुवातीच्या काळात मित्र कीटकांची संख्या भरपूर प्रमाणात असते. परिणामी हानिकारक किडींची संख्या नियंत्रणात राहते. या काळात रासायनिक कीडनाशकांची फवारणी केल्यास मित्र कीटकांची संख्या कमी होण्याचा धोका असतो.
बीजप्रक्रिया- हुमणीचा प्रादुर्भाव टाळण्यासाठी इमिडाक्लोप्रीड ०.५ ग्रॅम प्रती लीटर पाणी या प्रमाणे तयार केलेल्या द्रावणामध्ये १० मिनिटे बेणे प्रक्रिया करावी. त्यानंतर ॲझोटोबॅक्टर आणि स्फुरद विरघळवणारे जिवाणू संवर्धक अनुक्रमे १०० ग्रॅम आणि १२५ ग्रॅम प्रती लीटर पाणी या प्रमाणे द्रावण तयार करावे. त्यात उसाचे बेणे ३० मिनिटे बुडवून नंतर लागवड करावी. यामुळे नत्र खतामध्ये ५० टक्के, तर स्फुरदयुक्त खतांमध्ये २५ टक्के बचत करता येते. रसशोषक किडीच्या नियंत्रणासाठी ५ टक्के निंबोळी अर्क किंवा कडूनिंबयुक्त किटकनाशक (ॲझाडिरेक्टीन १० हजार पीपीएम) २ ते ३ मिलि) या प्रमाणे फवारणी करावी. पाने खाणाऱ्या अळीच्या आर्थिक नुकसान पातळीच्या निरीक्षणासाठी हेक्टरी ५ कामगंध सापळे लावावेत. पीक वाढीच्या सुरुवातीच्या काळात मित्र कीटकांची संख्या भरपूर प्रमाणात असते. परिणामी हानिकारक किडींची संख्या नियंत्रणात राहते. या काळात रासायनिक कीडनाशकांची फवारणी केल्यास मित्र कीटकांची संख्या कमी होण्याचा धोका असतो. बाजरी पिकास पेरणीनंतर २५ ते ३० दिवसांनी, हलक्या जमिनीकरिता २० किलो तर मध्यम जमिनीत २५ किलो प्रति हेक्टरी नत्राची मात्रा द्यावी. पेरणी झालेल्या तूर पिकांमध्ये दोन रोपांमध्ये योग्य अंतर राखण्यासाठी विरळणी करावी. तूर पिकांच्या अधिक उत्पादनासाठी पेरणीनंतर ३० ते ४५ दिवस पीक तणविरहित ठेवणे आवश्यक आहे. त्यासाठी पेरणीनंतर १५ ते २० दिवसांनी पहिली कोळपणी व खुरपणी करून घ्यावी. पेरणी झालेल्या मूग पिकांमध्ये दोन रोपांमध्ये योग्य अंतर राखण्यासाठी विरळणी करावी. मूग पिकांच्या अधिक उत्पादनासाठी पेरणीनंतर ३० ते ४५ दिवस पीक तणविरहित ठेवणे आवश्यक आहे. त्यासाठी पेरणीनंतर १५ ते २० दिवसांनी पहिली कोळपणी व खुरपणी करून घ्यावी. खोडमाशीच्या नियंत्रणासाठी इमिडाक्लोप्रिड (१७.८ % प्रवाही) २ मिलि प्रती लीटर पाणी या प्रमाणे फवारणी करावी. खोडकिडीचा प्रादुर्भाव दिसुन येताच निंबोळी अर्क (५%) किंवा कडूनिंबयुक्त कीटकनाशक (ॲझाडिरेक्टीन १० हजार पीपीएम) २ ते ३ मिलि प्रती लीटर पाणी किंवा क्विनॉलफॉस (२५% प्रवाही) २ मिलि प्रती लीटर पाण्यात मिसळून फवारावे. खोडकिडीच्या नियंत्रणासाठी, डायमेथोएट (३०% प्रवाही) १.५ मिलि प्रती लीटर पाणी या प्रमाणे फवारणी करावी. संपर्क- ०२४२६ -२४३२३९ (कृषी विद्या विभाग, महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ, राहुरी.)
