आता ‘ताप’ कोंगो फिवरचा!

जवळपास सहा महिन्यापूर्वी राज्यातील जनावरांमध्ये लंम्पी या  विषाणूजन्य रोगाची नोंद झाली होती. त्यानंतर विदर्भ, मराठवाड्यातील पशुधनामध्ये या रोगाचा प्रसार मोठ्या प्रमाणात झाला. राज्यातील पशुसंवर्धन विभागाने या रोगाची लागण-फैलाव रोखण्यासाठी मार्गदर्शक सूचना काढल्या. बाधित जनावरे आढळलेल्या गावांच्या पाच किलोमीटर परिसरात लसीकरणाचे कामही हाती घेतले. आता पशुवंवर्धन विभाग राज्यात लंम्पी हा आजार नियंत्रणात असल्याचा दावा करतेय. परंतू काही पशुतज्ज्ञांच्या मते राज्यात अजूनही लंम्पीचा प्रादुर्भाव पशुधनामध्ये चालूच आहे. अशा परिस्थितीमध्ये गुजरातमधील बोताड आणि कच्छ या जिल्ह्यांमध्ये जनावरांत ‘सीसीएचएफ’ (क्रिमियन कोंगो हिमोरॅजिक फिवर) रोगाचा प्रादुर्भाव वाढत आहे. हा रोग पण विषाणूपासून होणारा आणि संसर्गजन्य आहे. अधिक धोकादायक बाब म्हणजे कोंगो फिवर बाधित जनावरांकडून गोचिडाच्या माध्यमातून माणसांमध्ये संक्रमित होतो. जनावरांमध्ये फारसा घातक नसलेला हा आजार मनुष्यासाठी मात्र अनेक वेळा प्राणघातक ठरलेला आहे.

देशात २०११ मध्ये प्रथम गुजरात राज्यात कोंगो फिवर आढळून आल्यानंतर तेंव्हापासून अधूनमधून हा आजार तेथे डोके वर काढत आला आहे. २०१५ मध्ये मात्र गुजरातमधून शेजारील राजस्थानमध्ये या रोगाची लागण झाली. मागच्या वर्षी गुजरातमध्ये ३५ जणांना या रोगाची लागण होऊन त्यापैकी १५ जण मृत्यू पावले. यावर्षी मात्र आत्तापर्यंत चार जणांना कोंगो फिवरची लागण झाली असून त्यापैकी एकाचा मृत्यू झाला आहे. त्यामुळे महाराष्ट्रासह गुजरात शेजारील सर्व राज्ये ‘हाय अलर्ट’वर आहेत. राज्यात कोरोनाच्या वाढत्या प्रादुर्भावाने लोकांच्या मनात आधीच दहशतीचे वातावरण आहे. त्यामुळे कोंगो फिवर या नवीन आजाराबाबत अत्यंत सावधपणे प्रबोधनाचे काम करावे लागेल. ज्या चुका कोरोना आणि लंम्पी या रोगाबाबत झाल्या त्या कोंगो फिवरबाबत होणार नाहीत, ही काळजीही पशुसंवर्धन विभागाला घ्यावी लागेल. महत्वाचे म्हणजे राज्यात अजून तरी या रोगाची लागण झालेली नसल्यामुळे घाबरण्याचे कारण नाही, असे शेतकऱ्यांसह सर्वांना सांगताना कोणीही गाफील राहून देखील चालणार नाही, हेही सांगावे लागणार आहे. 

पशुसंवर्धन विभाग जवळपास १० दिवसांपूर्वीच या रोगाचा प्रादुर्भाव आणि प्रसार रोखण्यासाठी आवश्यक उपाय योजना करण्याबाबत मार्गदर्शक सूचना काढून प्रादेशिक तसेच जिल्हास्तरावरील पशुसंवर्धन अधिकारी, कर्मचाऱ्यापर्यंत पोचविल्या असे सांगते. त्याचवेळी काही जिल्हा पशुसंवर्धन अधिकारी कोंगो फिवरबाबत विभागाकडून अद्यापपर्यंत तरी काहीही सूचना आलेल्या नाहीत, असे सांगतात. सध्याच्या डिजीटल युगात एकाच विभागात एका घातक आजाराबाबत एवढा ‘कम्युनिकेशन गॅप’ मुळीच समर्थनिय नाही.

कोंगो फिवरची लागण झाली तर ती गुजरातमधून होणार असल्याने तेथून गाय, म्हैस, शेळी, मेंढी असे कोणतेही जनावर राज्यात येणार नाही, हे पाहावे लागेल. त्याकरीता गुजरात सीमाभागात जनावरांची कसून तपासणी करावी लागेल. शिवाय जनावरांच्या संपर्कात येणाऱ्या सर्व व्यक्तींपर्यंत (शेतकरी, पशुपालक, जनावरांचे व्यापारी, पशुवैद्यक, कत्तलखान्यात काम करणारे सर्व कर्मचारी) ह्या आजाराची लागण कशी होते आणि ती होऊ नये म्हणून नेमकी काय काळजी घ्यायला पाहिजे, ही माहिती पोचवावी लागणार आहे. गोचिडामार्फत हा आजार पसरणार असल्याने गोठ्यातील गोचिड निर्मुलनाची मोहिम पशुसंवर्धन विभागाने हाती घ्यायला हवी. शिवाय मांसाहार करणाऱ्यांनी मांस चांगल्या प्रकारे शिजवून खायला हवे.