योजना माझ्या हाती

कृषी विभागाच्या अनेक योजना शेतकऱ्यांपर्यंत पोचत नाहीत. शेतकऱ्यांना योजनेची माहिती पाहिजे असल्यास तालुका, मंडळस्तरावरील कृषी विभागाच्या कार्यालयात जावे लागते. अथवा कृषी सहायकाला तरी गाठावे लागते. कार्यालयात अधिकारी व कर्मचारी भेटतीलच, याची खात्री नसते. कृषी विभागात त्यातही खासकरून कृषी तंत्रज्ञानविस्तार यंत्रणेला अपुऱ्या मनुष्यबळाने ग्रासले आहे. कार्यालयात कृषीचे अधिकारी भेटले, तरी एखाद्या योजनेची एकाच वेळी इत्थंभूत माहिती शेतकऱ्यांना मिळेल, याची खात्री देता येत नाही. काही वेळेस एखाद्या योजनेसाठीची आवश्यक कागदपत्रे अथवा अनुदानाच्या टक्क्यांमध्ये अनावधानाने चुकीची माहितीसुद्धा दिली जाऊ शकते. योजनेची माहिती मिळाली, तरी त्यासाठीचा विहित नमुन्यातील अर्ज, लागणारी कागदपत्रे, याबाबतची माहिती आणि त्यांची जुळवाजुळव यासाठीही शेतकऱ्यांना अनेक चकरा माराव्या लागतात. शिवाय, ही सर्वच कामे खर्चीक, वेळखाऊ आणि कष्टदायक आहेत. अशावेळी यवतमाळचे जिल्हा अधीक्षक कृषी अधिकारी नवनाथ कोळपकर यांनी योजनेच्या लाभासाठी शेतकऱ्यांना लागणारा वेळ, पैसा आणि कष्ट कमी करण्यासाठी अनोखी शक्कल लढविली आहे. ते कृषीच्या सर्वच योजनांची इत्थंभूत माहिती, ऑनलाइन पद्धतीने अगदी पारदर्शीपणे आणि तत्काळ शेतकऱ्यांना पोचवितात.

आज आपण पाहतोय मोबाईल फोन राज्याच्या खेड्यापाड्यांत पोचले आहेत. व्हॉट्सॲप, फेसबुक यांचा वापर खेड्यापाड्यांतील शेतकऱ्यांची मुले करताना दिसताहेत. शेती-हवामान-शेतीमाल बाजार असे शेतकऱ्यांना उपयुक्त अनेक अॅप्स् आलेले आहेत. शेतकरी तसेत गाव, विभाग परिसरातील शेतीतज्ज्ञांनी एकत्र येऊन व्हॉट्सॲप, फेसबुक ग्रुप तयार करून त्यावर शेती तंत्रज्ञान, हवामान अंदाज तसेच विविध ठिकाणचे शेतीमालाचे बाजारभाव याबाबतची माहिती शेअर केली जातेय. याचा फायदा त्या-त्या भागातील शेतकऱ्यांना होतोय.

९४०४३९६११९ या क्रमांकावर आपल्या व्हॉट्सॲपवरून योजना किंवा स्कीम असा संदेश पाठविल्यास लगेच केंद्र-राज्य शासनाच्या कृषीच्या जवळपास सर्वच म्हणजे ५१ योजनांची प्राथमिक माहिती कोडसह मिळते. आपल्याला हव्या असलेल्या योजनेचा कोड परत त्याच क्रमांकावर पाठविल्यास संबंधित योजनेची पूर्ण माहिती मराठी भाषेमध्ये मिळते. योजनेचा कोड चुकला, तर बरोबर कोड काय, हेही कळविले जाते. योजनेच्या माहितीमध्ये योजनेसाठीचे नियम-निकष, आवश्यक कागदपत्रे, मार्गदर्शक सूचना, अर्ज कुठे करायचा, यासह अधिक माहितीची लिंक दिली जाते. योजनेचा लाभ ऑनलाइन पद्धतीने घ्यावयाचा असल्यास यातील लिंकद्वारे ऑनलाइन अर्जदेखील करता येतो अथवा व्हॉट्सॲपवरील माहितीनुसार अर्ज नमुन्यासह सर्व कागदपत्रांची जुळवाजुळव करून शेतकरी थेट संबंधित कार्यालयात अर्ज दाखल करू शकतो.

११ ऑक्टोबर २०१९ रोजी सुरू झालेल्या या उपक्रमास अल्पावधीतच राज्यभरातून चांगला प्रतिसाद लाभला आहे. आत्तापर्यंत १६ हजारांहून अधिक शेतकऱ्यांनी व्हॉट्सॲपवर विविध योजनांची माहिती मिळविली आहे. यवतमाळ जिल्ह्यातील बहुतांश भाग हा जिरायती शेतीचा आहे. शेतीच्या बाबतीत हा जिल्हा मागास मानला जातो. या जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांना मर्यादित जिरायती पिकांशिवाय उत्पन्नाची फारशी साधने उपलब्ध नाहीत. त्यामुळे कर्जबाजारीपणातून शेतकऱ्यांच्या आत्महत्या याच जिल्ह्यात अधिक होतात. अशावेळी किमान शेतीसंबंधित योजना तरी शेतकऱ्यांपर्यंत तत्काळ पोचाव्यात म्हणून हा व्हॉट्सॲपद्वारे माहिती पाठविण्याचा उपक्रम कोळपकर यांनी सुरू केला आहे. त्याचा लाभ मात्र राज्यभरातील शेतकऱ्यांना देखील होतोय.