अमेरिकन लष्करी अळीचे मका पिकावर आक्रमण

पुणे ः खरिपाची पेरणी होऊन महिना उलटत नाही तोच राज्यभरात मका पिकावर अमेरिकन लष्करी अळीने (स्पोडोप्टेरा फ्रुगीपर्डा) आक्रमण केले आहे. गेल्या वर्षीपेक्षा यंदा अळीने लवकर चाल केली. सध्या अनेक ठिकाणी कमी अधिक असलेला हा प्रादुर्भाव येणाऱ्या काळात वाढण्याची शक्यता आहे. पुणे जिल्ह्यातील इंदापूर तालुक्यात मात्र ५० टक्क्यांपर्यंत प्रादुर्भाव असल्याचे सूत्रांनी सांगितले. त्यामुळे राज्यातील मका उत्पादक शेतकऱ्यांसमोर मोठे संकट उभे ठाकले आहे.

यंदाचा खरीप शेतकऱ्यांची कसोटी पाहणारा ठरत आहे. निकृष्ट सोयाबीन बियाण्यांमुळे उगवण न झाल्याने दुबार पेरणीचे संकट शेतकऱ्यांवर असतानाच आता मक्यावर लष्करी अळीने चाल केली आहे. राज्यातील सर्वच मका उत्पादक जिल्ह्यांमध्ये अळीचा प्रादुर्भाव झाला आहे. त्यामुळे अळी नियंत्रणासाठी शेतकऱ्यांना फवारण्या कराव्या लागत आहेत.  पुणे जिल्ह्यातील इंदापूर तालुक्यातील शेळगाव, निमगाव, वळकुटे, अंथुर्णे, वालचंदनगर, कळस, भिगवण, बावडा, भातनिमगाव, लाखेवाडी, डहाळज, रूई न्हावी परिसरात एक ते दीड हजार हेक्टरवर लष्करी अळीचा ४० ते ५० टक्के प्रादुर्भाव झाला आहे. दौड, बारामती, जुन्नर, खेड, शिरूर, आंबेगाव तालुक्यांमध्येही प्रादुर्भाव होण्याची भीती आहे. सोलापूर जिल्ह्यातील दक्षिण सोलापूर, मोहोळ, उत्तर सोलापूर, माळशिरस, अक्कलकोटच्या काही भागांत लष्करी अळीचा प्रादुर्भाव दिसत आहेत. मुख्यतः पानावर पांढरे ठिपके असल्याचे, पाने कुरतडली गेल्याचे तसेच कोंबात अळीची अंडी उबवल्याचेही दिसत आहे. नगर जिल्ह्यात दहा ते पंधरा टक्के म्हणजेच सहा ते सात हजार हेक्टर क्षेत्रावर अळीने आक्रमण केले असल्याचा कृषी विभागाचा अंदाज आहे. चार दिवसांपासून पाऊस थांबल्याने प्रादुर्भाव वाढण्याची भीती व्यक्त केली जात आहे. नाशिक जिल्ह्यात मका पिकावर अमेरिकन लष्करी अळीचा ३ ते ४ टक्के प्रादुर्भाव असल्याची माहिती कृषी विभागाच्या सूत्रांनी दिली. सुरुवातीला देवळा व सटाणा तालुक्यांतील काही भागांत लष्करी अळीचा प्रादुर्भाव दिसून आला होता. मात्र, वेळीच उपाययोजना केल्याने व पाऊस झाल्याने हा प्रादुर्भाव कमी झाल्याचे शेतकऱ्यांनी सांगितले. औरंगाबाद जिल्ह्यातील गंगापूर, सिल्लोड, फुलंब्री तालुक्यांत काही ठिकाणी मका पिकावर अमेरिकन लष्करी अळीचा प्रादुर्भाव दिसून आला आहे. दुसरीकडे जालना जिल्ह्यातील भोकरदन, जाफराबाद, जालना तालुक्यांत काही ठिकाणी अळी मका पिकावर आक्रमण करत असल्याचे निदर्शनास आले आहे. बुलडाणा जिल्ह्यात मक्याची लागवड एक ते १० जून दरम्यान झालेली आहे. पीक १५ दिवसांचे होताच पाने व पोंग्यामध्ये अळी दिसून येत आहे. काही ठिकाणी अमेरिकन लष्करी अळीचा पाच ते दहा टक्के प्रमाणात प्रादुर्भाव आढळून येत आहे. वेगवेगळ्या ठिकाणी प्रादुर्भावाचे प्रमाण कमी-जास्त आहे.

लष्करी अळीचा प्रादुर्भाव

प्रतिक्रिया चाऱ्यासाठी अर्ध्या एकरवर पेरणी केलेल्या मका आणि ज्वारी पिकांवर लष्करी अळी आढळून आली आहे. मक्याचे पोंगे खाल्ल्यामुळे मोठे नुकसान झाले आहे. वाढ खुंटली आहे.  - हनुमान आळसे, शेतकरी, ब्रह्मपुरी, जि. परभणी.   

अमेरिकन लष्करी अळीचे प्रभावी नियंत्रण

रोपावस्था ते सुरुवातीची पोंग्याची अवस्था (५-१० टक्के प्रादुर्भावग्रस्त झाडे) जैविक उपाय (प्रति १० लीटर पाणी) (खालीलपैकी एक पर्याय वापरावा.)

विशेष सूचना