पोटदुखीवर नाडुकली उपयुक्त

नाडुकलीचे झुडूप
नाडुकलीचे झुडूप
  • स्थानिक नाव     ः     नाडुकली, नेडुकली, पापट
  • शास्त्रीय नाव     ः     Pavetta indica L.   
  • कूळ     ः     Rubiaceae 
  • इंग्रजी नाव     ः     Indian Pavetta,      Indian Pellet Shrub 
  • संस्कृत नाव     ः     काकचडी        
  • उपयोगी भाग     ः     पांढरी फुले         
  • उपलब्धीचा काळ (फुले)     ः     मार्च-मे       
  •  झाडाचा प्रकार     ः     झुडूप 
  •   अभिवृद्धी     ः     बिया, शाकीय वाढ    
  •  वापर     ः     फुलांची भाजी  
  • आढळ  

  • कोकण तसेच पश्चिम घाटातील जंगलात आणि डोंगरकपारीला आढळते.
  • कोकणातील जंगलात ओलसर ठिकाणी तसेच नदीकिनारी याचे झुडूप चांगले वाढते. 
  • वनस्पतीची ओळख 

  • झुडूपवर्गीय वनस्पती असून साधारण २ ते ४ मीटर किंवा त्यापेक्षाही जास्त वाढते. 
  • साल मऊ, करड्या रंगाची असून तिला अनेक लहान मोठ्या फांद्या असतात. जुन्या फांद्यांच्या सालीच्या खपल्या निघतात.
  • पाने साधी, एका आड एक येणारी, गडद हिरव्या रंगाची, लांबट आकाराची असून देठाला आणि टोकाला निमुळती होत गेलेली असतात. 
  •    पाने ६ ते १५ सेंमी लांब व ४ ते ५ सेंमी रुंद, चकाकणारी असून देठ ०.६ ते १.५ सेंमी लांब असतात.
  • फुले पांढऱ्या रंगाची, अनेक, सुगंधी, फांदीच्या टोकाशी गुच्छात (५० ते ६० फुले) येतात. एक गुच्छ साधारण ६ ते १० सें.मी. लांब असतो.
  • फुलांचे बाह्यदल अतिशय लहान पण दातेरी असून फुलांची नळी साधारण १.५ सें.मी. लांब आणि पाकळीयुक्त असते. फुले सुवासिक असल्यामुळे अनेक फुलपाखरे, मधमाश्या त्यावर घोंघावत असतात.
  •  फळे लहान हिरव्या रंगाची असून गोल ६ मिमी व्यासाची व झुपक्यात येतात. फळे सुकल्यावर काळी पडतात.
  •  मार्च ते मेदरम्यान फुले येऊन जून जुलैमध्ये फळे तयार होतात. 
  • औषधी उपयोग 

  •    साल तसेच पाने औषधात वापरतात.
  •    लहान मुलांच्या पोटातील घाण साफ करण्यासाठी सालीचा काढा किंवा चूर्ण दिला जातो.
  •    पानांचा काढा मूळव्याधीपासून होणाऱ्या त्रासावर आराम पडण्यासाठी देतात. पानाचा शेक ही आराम पडण्यास मदत करतो. 
  • टीप ः तज्ज्ञांच्या सल्याने औषधोपचार करावेत.

    पाककृती  

    फुलांची भाजी  साहित्य ः ४ ते ५ वाट्या नाडुकलीची फुले, २ बारीक चिरलेले कांदे, १ ते २ बारीक चिरलेल्या हिरव्या मिरच्या, ४ ते ५ ठेचलेल्या लसूण पाकळ्या, अर्धा चमचा हळद, १ ते दीड चमचा लाल मिरची पावडर, फोडणीसाठी जिरे, चिमूटभर हिंग, मोहरी, तेल, चवीपुरते मीठ.

    कृती ः  प्रथम नाडुकलीची फुले मुख्य दांड्यापासून काढून स्वच्छ धुऊन घ्यावीत. एका पातेल्यात पाणी घालून फुले वाफवून व नंतर पिळून घ्यावी. कढईत तेल गरम करून जिरे मोहरी हिंगाची फोडणी तयार करावी. नंतर तेलामध्ये कांदा व लसूण चांगला परतवून घ्यावा. त्यात हिरव्या मिरच्या, हळद, लाल मिरची पावडर व  वाफवलेली फुले टाकून चांगले हलवून घ्यावे. झाकण ठेवून ५ मिनिटे शिजवून चवीपुरते मीठ मिसळावे. - ashwinichothe7@gmail.com, (क. का. वाघ उद्यानविद्या महाविद्यालय, नाशिक)

    Read the Latest Agriculture News in Marathi & Watch Agriculture videos on Agrowon. Get the Latest Farming Updates on Market Intelligence, Market updates, Bazar Bhav, Animal Care, Weather Updates and Farmer Success Stories in Marathi.

    ताज्या कृषी घडामोडींसाठी फेसबुक, ट्विटर, इन्स्टाग्राम टेलिग्रामवर आणि व्हॉट्सॲप आम्हाला फॉलो करा. तसेच, ॲग्रोवनच्या यूट्यूब चॅनेलला आजच सबस्क्राइब करा.

    Related Stories

    No stories found.
    Agrowon
    agrowon.esakal.com