पर्यावरण संतुलनामध्ये मधमाशी महत्त्वाची...

निसर्गाचे संतुलन राखण्यामध्ये मधमाशीची महत्त्वाची भूमिका आहे. फळ धारणेसाठी मधमाशीपालन अत्यंत उपयोगी आहे. मध हे अत्यंत पौष्टिक अन्न आणि औषध आहे. निसर्गात अनेक प्रकारचे कीटक आहेत जे मानव आणि शेतीसाठी उपयुक्त आहेत. निसर्गाचे संतुलन राखण्यामध्ये मधमाशीची महत्त्वाची भूमिका आहे. फळ धारणेसाठी मधमाशीपालन अत्यंत उपयोगी आहे. मध हे अत्यंत पौष्टिक अन्न आणि औषध आहे. मधमाश्या मेण देतात ते सौंदर्य प्रसाधने, औद्योगिक उत्पादनाचा घटक आहे. मधमाश्यांपासून मिळणारे राजान्न (रॉयल जेली) दंश विष, परागकण, प्रोपौलीस इ. पदार्थांना उच्च प्रतीचे औषधी मूल्य आहे. परागीभवनाद्वारे पिके, भाजीपाला पिके, फळ पिकांच्या उत्पादनात जवळपास १५ ते ३० टक्के वाढीस मदत होते. पर्यावरणाचा समतोल राखण्यासाठी व नैसर्गिक संपत्तीचे जतन करण्यासाठी त्याचा अत्यंत उपयोग होतो. मधमाशीच्या अॅपीस सेरेना इंडिका (भारतीय सातेरी मधमाशी), अॅपीस डोरसेटा (आग्या माशी), अॅपीस फ्लोरीया (लहान मधमाश्या), अॅपीस अन्द्रेनिफार्मिस (हिमालयातील मधमाशी), अॅपीस लेबोरीओसा आणि अॅपीस केचेवानिकोवी या प्रजाती आहेत. अॅपीस मेलीफेरा ही प्रजाती युरोपातून आयात केलेली आहे म्हणून तिला युरोपियन मधमाशी म्हणतात. वरील सर्व प्रजाती शत्रूपासून संरक्षणासाठी दंश काट्याचा उपयोग करतात. तर मेलीपोनी कुटुंबातील डॅमर बी दंश काटाविरहित मधमाशी प्रचलित आहे. यांपैकी भारतीय मधमाशी आणि युरोपियन मधमाशी या प्रजातींचे पालन करणे शक्य आहे. मधमाशीपालनाचे तंत्र

मधमाश्यांचे संगोपन महत्त्वाचे

संपर्क - डॉ.पराग तुरखडे, ९५४५४९११४७ (डॉ. तुरखडे विषय विशेषज्ञ (पीक संरक्षण) आणि डॉ. रविंद्र सिंह वरिष्ठ शास्त्रज्ञ व प्रमुख म्हणून श्री सिद्धगिरी कृषी विज्ञान केंद्र, कणेरी मठ जि.कोल्हापूर येथे कार्यरत आहेत)