किटकांमुळे होणाऱ्या फळगळवरील उपाययोजना

फळगळतीच्या कारणांमध्ये अपुरे पोषण, रोग व कीड इ. घटकांचा समावेश असतो. त्यातील किटकजन्य फळगळ ओळखून करावयाच्या  उपाययोजनांची माहिती घेऊ. लिंबूवर्गीय फळझाडांवर प्रादुर्भाव करणाऱ्या कीटकांपैकी प्रामुख्याने फळातील रस शोषक पतंग, फळमाशी, सिट्रस सिला व कोळी या किडींमुळे फळगळ दिसून येते. रस शोषक पतंग व फळमाशी या दोन मुख्य किडींमुळे सर्वाधिक फळगळ होते. या किडींसाठी उपाययोजना करणे गरजेचे ठरते.  फळातील रस शोषक पतंग  या किडीमुळे सर्वाधिक फळगळ ऑगस्ट ते ऑक्टोबर महिन्यात दिसून येते. या किडीचा पतंग सायंकाळी सक्रिय होतात. पक्व होत असलेल्या फळाला सुईसारख्या सोंडेद्वारे छिद्र करून रस शोषून घेतात. छिद्र पडलेल्या जागेतून रोगजंतूचा शिरकाव होऊन फळ सडण्यास सुरुवात होते. फळे गळून पडतात. अशी फळे दाबल्यास छिद्रातून आंबलेला रस बाहेर येतो. गळलेले फळ पूर्णतः सडते. त्याला दुर्गंधी येते. त्यावर अनेक छोट्या माश्या घोंगावू लागतात.  फळमाशीमुळे होणारी फळगळ प्रौढ मादी फळाच्या सालीखाली एक वा अनेक अंडी घालते. तीन ते पाच दिवसांत अंडी उबून मळकट पांढऱ्या रंगाच्या लहान पाय नसलेल्या अळ्या बाहेर पडतात. या अळ्या फळामध्ये शिरून त्यातील रस व गर खाऊन टाकतात. फळे खराब होतात. अंडी घालताना पडलेल्या छिद्रातून अन्य रोगजंतूचा शिरकाव होतो. तिथे पिवळे डाग पडतात. अकाली फळगळ होते. फळ दाबल्यास फळातून छिद्रे असलेल्या जागेतून पिचकारीसारखे रसाचे फवारे उडतात.  किडींमुळे होणारी फळगळ रोखण्यासाठी उपाययोजना

संपर्क- डॉ. योगेश इंगळे, ९४२२७६६४३७, डॉ. दिनेश पैठणकर, ९८८१०२१२२२ (अखिल भारतीय समन्वित संशोधन प्रकल्प (फळे), डॉ. पंजाबराव देशमुख कृषी विद्यापीठ, अकोला.) (नोंद:* संशोधनावर आधारित ॲग्रेस्को शिफारस; लेबल क्लेम नाही)