करडईची सुधारित लागवड

करडई हे रब्बी हंगामातील महत्त्वाचे तेलबिया पीक आहे. भारतामध्ये रंगनिर्मिती व खाद्य तेलासाठी करडईची लागवड केली जाते. या पिकात पाण्याचा ताण सहन करण्याची क्षमता असल्याने कोरडवाहू क्षेत्रासाठी उपयुक्त ठरते.  भारत हा जगातील प्रमुख करडई उत्पादक देश आहे. महाराष्ट्रातील करडईची उत्पादकता ५७० किलो प्रति हेक्टर अशी आहे.  करडई तेलामध्ये लिनोलिक आम्लाचे प्रमाण ७८ टक्के असून, ते मानवी शरीरातील अनिष्ट कोलेस्टेरॉल घटक नियंत्रणात ठेवते. मात्र हे पीक काटेरी असल्यामुळे  कामांसाठी मजुरांची उपलब्धता होण्यास अडचणी येतात. हेच करडईची लागवड क्षेत्र कमी होण्याचे महत्त्वाचे कारण ठरत आहे. अशा वेळी करडई पिकातील पेरणीपासून काढणीपर्यंतची सर्व कामे यंत्राद्वारे करणे शक्य आहे. या यंत्रामध्ये ट्रॅक्टर, पेरणीयंत्र, तुषार सिंचन, ट्रॅक्टर बुमस्प्रे व कंबाईन हार्वेस्टर इ. उपयुक्त ठरतात. हवामान 

जमीन 

जाती परभणी-१२ (परभणी कुसुम), परभणी -४० (निमकाटेरी), परभणी-८६ (पूर्णा), शारदा, भीमा, अन्नेगिरी-१, फुले कुसुम व एकेएस-३२७. पूर्वमशागत खरीप पिकांची काढणी झाली की, रोटाव्हेटरच्या साहाय्याने दोन आडव्या उभ्या पाळ्या द्याव्यात. त्यानंतर काडी कचरा वेचून घ्यावा. जमिनीला किंचित उतार द्यावा. त्यामुळे पाण्याचा निचरा होण्यास मदत होईल. सोयाबीन काढणीनंतर कोणतीही  पूर्व मशागत न करता तत्काळ पेरणी करता येते. यामुळे जमिनीतील ओलाव्याचा पिकास फायदा मिळतो.  पेरणी  मोठ्या व सलग क्षेत्रावर करडईची पेरणी ट्रॅक्टरच्या साहाय्याने खत व बी पेरणी यंत्रात आवश्यक तो बदल करून ३० ऑक्टोबरपर्यत करण्याची शिफारस आहे. मात्र या वर्षी परतीचा पाऊस उशिरापर्यंत राहिल्याने अनेक ठिकाणी वापसा आलेला नाही. तेव्हा शक्य तितक्या लवकर पेरणी करून घ्यावी. बियांची पेरणी ५ सेंमी खोलीपर्यंत करावी.  खत व्यवस्थापन कोरडवाहू करडई पिकास प्रति हेक्टरी ४० किलो नत्र व २० किलो स्फुरद खताची मात्रा ट्रॅक्टरच्या पेरणी यंत्राद्वारे पेरणीसोबत द्यावे. विरळणी  उगवणीनंतर २० ते २५ दिवसांनी   अतिरिक्त   रोपे उपटून काढावीत. दोन रोपांत २० सेंमी अंतर ठेवावे. आंतरमशागत   पेरणीनंतर २५ ते ३० आणि ४५ ते ५० दिवसांनी कोळपण्या कराव्यात. यासाठी ट्रॅक्टरचलित यंत्रे उपयोगी ठरतात.    पाणी व्यवस्थापन 

करडई पिकासाठी पाण्याच्या संवेदनशील अवस्था जमिनीत ओलावा कमी असल्यास उगवणीसाठी,

पीक संरक्षण 

काढणी व मळणी  पेरणीनंतर १३० ते १३५ दिवसांनी करडईची झाडे वाळल्यानंतर पीक काढणी करावी. यासाठी कंबाईन हार्वेस्टर उपयुक्त ठरतो. कंबाईन हार्वेस्टरने कमी वेळेत अधिक क्षेत्रावरील काढणी करता येते.  बियाणाचे प्रमाण व अंतर 

संपर्क- प्रीतम भुतडा (सहाय्यक  कृषी विद्यावेत्ता), ९४२१८२२०६६               व्ही. एम. पांचाळ (कनिष्ठ संशोधन सहायक), ७९७२६३४७०८ (अखिल भारतीय समन्वित करडई संशोधन प्रकल्प, वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठ, परभणी)