अन्नद्रव्यांच्या कमतरतेने जमीन सुपीकतेत घट

  पुणे : रासायनिक खतांचा असंतुलित वापर, अतिरिक्त सिंचन, सेंद्रिय खतांचा अभाव, पिकांची फेरपालट न करता सातत्याने तीच ती पिके घेतल्यामुळे जमिनीतील अन्नद्रव्यांची कमतरता दिसून येत आहे. अन्नद्रव्यांच्या कमी-अधिक प्रमाणामुळे राज्यातील जमिनीची सुपीकता कमी होत असल्याचे निदर्शनास अाले आहे.

जमिनीतील नत्र, स्फुरद आणि पालाश ही तीन अन्नद्रव्ये, तांबे, लोह, मॅंगेनीज आणि जस्त या सूक्ष्म मूलद्रव्यांच्या प्रमाणावर जमिनीची सुपीकता ठरते. जमिनीची सुपीकता पाहणी करण्यासाठी कृषी विभागाच्या मृद सर्वेक्षण व मृद संधारण विभागातर्फे दर पाच वर्षांनी प्रत्येक जिल्ह्यातील जमिनीच्या सुपीकतेची तपासणी करण्यात येते.

राज्यातील जमिनीत पिकांसाठी आवश्‍यक अन्नद्रव्य असलेले स्फुरदचे प्रमाण कमी, तर पालाशचे वाढले आहे. याचबरोबरीने लोह आणि जस्ताचे प्रमाण कमी झाल्याने सुपीकतेवर परिणाम झालेला आहे. परिणामी पीक पोषणात असमतोलता निर्माण होऊन पीक उत्पादकता घटली आहे.

माती तपासणीचे निष्कर्ष ः

  नत्र अन्नद्रव्य - प्रमाण कमी असलेले जिल्हे : सोलापूर, सांगली, औरंगाबाद, जालना, नांदेड, अकोला, अमरावती, यवतमाळ, भंडारा, चंद्रपूर, गडचिरोली.

स्फुरद अन्नद्रव्य - प्रमाण कमी असलेले जिल्हे : रत्नागिरी, जळगाव, नगर, सोलापूर, सातारा, सांगली, औरंगाबाद, जालना, बीड, लातूर, उस्मानाबाद, नांदेड, परभणी, हिंगोली, अकाेला, वाशीम, अमरावती, यवतमाळ, भंडारा, गोंदिया, गडचिरोली.

लोह सूक्ष्म अन्नद्रव्य - प्रमाण कमी असलेले जिल्हे : नंदूरबार, जळगाव, नगर, पुणे, सोलापूर, आैरंगाबाद, जालना, बीड, लातूर, उस्मानाबाद, अमरावती, यवतमाळ, वर्धा, नागपूर, चंद्रपूर, गडचिरोली.

जस्त सूक्ष्म अन्नद्रव्य - प्रमाण कमी असलेले जिल्हे : रत्नागिरी, सिंधुदुर्ग, धुळे, नंदुरबार, जळगाव, नगर, पुणे, सोलापूर, सातारा, सांगली, आैरंगाबाद, जालना, बीड, लातूर, उस्मानाबाद, बुलडाणा, अकोला, वाशीम, अमरावती, वर्धा, नागपूर, भंडारा, चंद्रपूर, गडचिरोली.   जमीन आरोग्य पत्रिकेचे ६२ लाख शेतकऱ्यांना वाटप जमीन आरोग्य पत्रिका वाटपाच्या दुसऱ्या टप्प्यात (२०१७-२०१९) राज्यातील तब्बल १ लाख ३७ हजार शेतकऱ्यांना आरोग्य जमीन पत्रिका वाटपाचे उद्दीष्ट देण्यात आले आहे. त्यासाठी राज्यात २८ लाख ५१ हजार मृदा नमुने जमा करण्यात येणार आहेत. आतापर्यंत राज्यभरातून तब्बल २५ लाख ४३ हजार नमुने जमा करण्यात आले असून, १८ लाख ७२ हजार नमुन्यांची तपासणी करण्यात आली आहे. तपासणीनंतर राज्यातील ६२ लाख २१ हजाराहून अधिक शेतकऱ्यांना आरोग्य पत्रिकेचे वाटप करण्यात आले आहे. यात सेंद्रिय कर्ब वाढविण्यासाठी सेंद्रिय खते वापराच्या शिफारसी देण्यात आल्या आहेत.