रत्नागिरी जिल्ह्यातील नऊ गावात शोभिवंत मत्स्यपालनाचा प्रयोग

रत्नागिरी : कांदळवनातून उपजीविकेचे  साधन उपलब्ध व्हावे, यासाठी ७२ गावांचा ‘मायक्रो प्लॅन’ तयार केला आहे. नऊ गावांत शोभिवंत मत्स्यपालन करण्यात येणार आहे. त्यात फिश, आक्सर, एन्जिल या मागणी असलेल्या माशांचे उत्पादन केले जाणार आहे. जिल्ह्याच्या किनारपट्टीवरील हा पहिलाच उपक्रम आहे.

किनारपट्टीवरील कांदळवने चक्रीवादळांपासून संरक्षण करण्यासाठी महत्त्वाची भूमिका बजावतात. यामुळे मासे व खेकडे यांचा प्रजोत्पादन काळ कांदळवन संरक्षणात जातो. गेल्या काही वर्षांमध्ये वाढत्या लोकसंख्या आणि औद्योगिकीकरणामुळे कांदळवन धोक्यात आले आहेत. त्यांचे महत्त्व लक्षात घेऊन उच्च न्यायालयाच्या निर्देशानंतर शासनाने कांदळवन राखीव वने म्हणून अधिसूचित केले आहे.

कांदळवनांचे संरक्षण करण्याबरोबरच उपजीविका निर्माण करण्यासाठी वन विभागामार्फत कांदळवन संरक्षण व उपजीविका निर्माण योजना सुरू करण्यात आली आहे. त्याअंतर्गत जिल्ह्यातील ७२ गावांचा प्लॅन तयार केला आहे. २३० गावांमध्ये कांदळवनाचे २,४३० हेक्टर क्षेत्र आहे. त्यात १,४३३ हेक्टर क्षेत्र महसूल विभागाने वन विभागाकडे वर्ग केले आहे.

किनारी गावांमध्ये खेकडापालन, बहुआयामी मत्स्यशेती, मधुमक्षिकापालन, शिंपलेपालन, गृहपर्यटन, शोभिवंत मत्स्यशेती, पर्यटन हे उपक्रम राबविण्यात येत आहेत. ७२ गावांमध्ये मंडणगड तालुक्यातील १२, दापोलीतील ७, खेडमधील ३, गुहागर १५, रत्नागिरी तालुक्यातील १९, चिपळूण तालुक्यातील ५, राजापूर ११ गावांचा समावेश आहे. या गावांत कांदळवन सहव्यवस्थापन समितीचे स्थापन करण्यात आली आहे.

या गावांमधील ९ गावांमध्ये मत्स्यशेती केली जाईल. दापोली तालुक्यात ४, गुहागर १, रत्नागिरी ४ गावांमध्ये युनिट करण्यात येणार आहेत. गोड्या आणि खाऱ्या पाण्यातील मत्स्यशेती केली जाणार आहे. प्रत्येक युनिटला ९ टँक देण्यात येणार आहेत. यामध्ये २ टँक साठवणुकीसाठी, तर ७ टँक मासेपालनासाठी असतील.

जिल्ह्यातील ६१ गावांच्या आराखड्याला जिल्हा समितीची मंजुरी मिळाली आहे. या प्रकल्पासाठी स्वतंत्र पथक तयार करण्यात आले आहे. कांदळवन कक्षाचे वनक्षेत्रपाल राजेंद्र पाटील हे या प्रकल्पाचे प्रमुख असतील. एक उपजीविका तज्ज्ञ, ८ प्रकल्प समन्वयक आहेत. त्यांच्यामार्फत हे उपक्रम राबविण्यात येतील.