शिराळ्यातील गुऱ्हाळ घरांना घरघर 

सांगली ः शिराळा तालुक्यातील गुऱ्हाळ घरे दसरा आणि दिवाळीनंतर सुरू होतात. महापूर आणि गुळाला अपेक्षित दर नाही तसेच मजुरांची टंचाई या अडचणींमुळे तालुक्यातील गुऱ्हाळ घरे अद्यापही सुरू झाली नाहीत. परिणामी, गुऱ्हाळ घरांना घरघर लागली असल्याचे चित्र आहे. 

शिराळा तालुका जसा भात उत्पादन पिकासाठी ओळखला जातो. तसा गूळ उत्पादनासाठी अशी एक वेगळी ओळख आहे. या तालुक्यातील कोकरूड, मणदूर, बिळाशी, सागाव, कणदूर मांगरूळ या गावांत गुऱ्हाळ घरांची संख्या अधिक आहे. त्यामुळे येथील शेतकरी गूळनिर्मितीला प्राधान्य देतात. गूळ पाठविण्याच्या हमीवर शेतकरी पावसाळ्यातच बाजारपेठेतील अडत दुकानदारांकडून उचल घ्यायचे व पैशांच्या परतफेडीसाठी जवळच्या  गुऱ्हाळ घरांत गूळ उत्पादन घेऊन तो गूळ बाजारपेठत पाठवायचे. गूळनिर्मितीतून गुऱ्हाळ मालक व शेतकऱ्यांना समाधानकारक उत्पन्न मिळायचे, पण सध्या परिस्थिती बदलली आहे. 

महापुराचा मोठा फटका  सन २०१९मध्ये या तालुक्यात महापुराचा फटका बसला होता. त्यावेळी गुऱ्हाळ घरमालकांनी त्याची दुरुस्ती करून पुन्हा नव्या जोमाने गुऱ्हाळ घरे उभारली होती. परंतु त्या वर्षी सुमारे १० गुऱ्हाळ घरे सुरू झाली. दरम्यानच्या काळात, मजुरांची टंचाई जाणवू लागली. त्यामुळे २०२०मध्ये  अवघी पाच ते सहा गुऱ्हाळ घरे सुरू झाली. तरी देखील दर्जेदार गूळनिर्मिती करून विक्रीसाठी शेतकरी पुढे आले. मात्र यंदा देखील महापुराचा फटका गुऱ्हाळ घरांना बसला आहे. त्यामुळे त्याची दुरुस्ती करण्यासाठी गुऱ्हाळ मालक पुढे आलेच नाहीत. जरी दुरुस्ती केली असती तरी मजुरांच्या टंचाईला सामोरे जावे लागले असते. अलीकडच्या काळात मजुरांकडून फसवणुकीचे प्रकार घडू लागले आहे. त्यामुळे पैसे अडकले की पैसे परत मिळत नाहीत. त्यातही उत्पादन खर्चातही वाढ झाली आहे. तालुक्यातील गुऱ्हाळ घरे दसरा, दिवाळीच्या दरम्यान सुरू होतात. मात्र यंदाच्या हंगामात तालुक्यातील गुऱ्हाळ घरे सुरू झाली नाहीत. त्यामुळे शिराळा तालुक्यातील गुऱ्हाळ घरांना उतरती कळा लागली आहे. 

प्रतिक्रिया  दोन वर्षे महापूरचा फटका बसल्याने पुन्हा नव्याने गुऱ्हाळ घरांची दुरुस्ती करणे आता कठीण बनले आहे. मजुरांची टंचाई आणि गुळाला अपेक्षित दर मिळत नसल्याने फार बिकट परिस्थिती निर्माण झाली आहेत.  -संजय नांगरे, गुऱ्हाळ घरमालक, कोकरूड, ता. शिराळा