मका बनले नाशिक जिल्ह्यातील प्रमुख पीक

येवला : कांद्याचा अन् द्राक्षाचा जिल्हा अशी जिल्ह्याची ओळख सर्वदूर आहेच पण आता हाच जिल्हा मकाचे सर्वाधिक पीक घेणारा जिल्हा म्हणूनही ओळखला जाऊ लागला आहे. यंदाच्या खरिपातील पाच लाख ६९ हजार हेक्‍टरवरील पेरणीपैकी तब्बल सव्वादोन लाख हेक्‍टर क्षेत्र मकाच्या पिकाखाली गुंतले आहे. कमी भांडवल, मर्यादित श्रम अन अधिक उत्पन्न देणारे पीक म्हणून मक्याला जिल्ह्यातील दहा तालुक्यांत सर्वाधिक पसंती मिळत आहे.

जिल्ह्यातील पीक पॅटर्न गेल्या दोन-तीन वर्षापासून बदलत असून यामध्ये मोठा बदल म्हणजे बाजरी, डाळी व तेलबियाचे क्षेत्र निम्य्याने घटले आहे. याची जागा मकासह कांदा व भाजीपाला पिकाने घेतली आहे. विशेषतः सर्वाधिक क्षेत्र मक्याखाली गुंतवले जात आहे. प्रचंड प्रमाणात वाढलेले पोल्ट्री व स्टार्च उद्योगामुळे मक्याची मागणी वाढली आहे. या दोन्ही उद्योगांसाठी सांगली, सातारा, शिरपूर, दोंडाईचा येथे मागणी आहेच. पण, गुजरात, तामिळनाडू, हरियाणा, पंजाब आदी राज्यात व युक्रेन, मलेशिया, व्हीएतनाम येथेही मोठ्या प्रमाणात मका निर्यात होतो.

मक्याची सर्वाधिक लागवड येवला तालुक्यात झाली. त्याखालोखाल मालेगाव, बागलाण व नांदगावमध्ये मक्याखालील क्षेत्र गुंतले आहे. तर, नाशिक, दिंडोरी, निफाडमध्ये अपेक्षेपेक्षा लागवड घटल्याचे आकडे सांगतात. एकरी ३० ते ४०, तर सरासरी ३३ क्विंटल उत्पन्न निघते. सरासरी ५० ते ६० हजाराचे उत्पन्न एका एकरातून मिळते. यातील सुमारे २० ते २५ हजाराचा खर्च जातो. तर, अंदाजे ३० ते ४० हजार रुपये शेतकऱ्यांच्या हातात राहतात. 

परवडणारा भाव, कमी उत्पादन खर्च आणि केव्हाही पीक विक्रीचा पर्याय, हमीभावाने होणारी खरेदी या कारणांमुळे शेतकरी मक्याकडे वळले आहेत.

- गोरख भागवत, मका व्यापारी, येवला.