पुणे जिल्ह्यात जमिनीतील सूक्ष्म अन्नद्रव्यांचे प्रमाण घटतेय

पुणे  ः नत्र, स्फुरद व पालाश या प्रमुख अन्नद्रव्यांच्या बरोबरच पिकांच्या वाढीकरिता सूक्ष्म मूलद्रव्ये महत्त्वाची आहेत. मात्र, जिल्ह्यात दरवर्षी जमिनीतील सूक्ष्म अन्नद्रव्यांचे प्रमाण कमी होत आहे. त्याचा परिणाम पीकवाढीवर होत असल्याचे माती नमुन्याच्या तपासणीत समोर आले आहे.

जमीन आरोग्य पत्रिका अभियानाअंतर्गत पुणे जिल्ह्यात २०१५-१६ पासून तीन लाख ४७ हजार ६१२ माती नमुने तपासण्यात आले आहेत. या माती नमुन्यांच्या तपासणी निष्कर्षावरून नऊ लाख २३ हजार ५६ जमीन आरोग्य पत्रिकेचे वितरण संबंधित शेतकऱ्यांना केले आहे. पुणे जिल्ह्यातील एकूण २३ माती परिक्षण प्रयोगशाळेत माती तपासणी होत आहे.

मुळशी आणि वेल्हा या दोन्ही तालुक्यांतील जमिनी किंचित आम्लधर्मी आहेत. इतर सर्व तालुक्यांतील जमिनी किचिंत अल्कली आहेत. बारामती, दौंड, हवेली आणि इंदापूर येथील जमिनीत क्षारता किंचित जास्त आहे. यामध्येही प्रामुख्याने नदी काठची गावे व पाणथळ भागामध्ये क्षारता वाढलेली दिसते. याबाबत आवश्यक उपाययोजना करणे गरजेचे आहे.

भोर, दौंड, हवेली, मावळ, मुळशी या तालुक्यांतील जमिनीत सेंद्रीय कर्बाचे प्रमाण कमी आहे. नत्राचे प्रमाण हे सर्वत्र कमी, मध्यम स्वरूपात असून भोर तालुक्यामध्ये ते अत्यंत कमी आहे. स्फुदाचे प्रमाण सर्व तालुक्यात कमी आहे. जिल्ह्यातील सर्व नमुन्यांमध्ये पालाश जास्त प्रमाणात असल्याचे दिसून आले आहे.

पीकनिहाय खतांच्या शिफारशी जमीन आरोग्य पत्रिकेमध्ये दिलेल्या असतात. त्यामुळे खतमात्रा ठरविताना शेतकऱ्यांनी याचा वापर करणे आवश्यक आहे. निरनिराळ्या घटकांविषयी योग्य उपाययोजना करण्यासाठी वेळोवेळी कृषी विभागाच्या कर्मचाऱ्यांकडून तसेच आत्मा योजनेच्या माध्यमातून शेतकरी मेळावे आणि प्रात्यक्षिकांद्वारे शेतकऱ्यांचे प्रबोधन करण्यात येते.

यंदा दोन लाख जमीन आरोग्य पत्रिका तयार गेल्या वर्षी या अभियानाचा दुसरा टप्पा सुरू झाला आहे. या दुसऱ्या टप्यातील (२०१७-१८) वर्षामध्ये ९६८ गावांमध्ये १लाख ४ हजार,७३३ माती नमुने तपासून ६ लाख २२ हजार ४०० जमीन आरोग्य पत्रिका वितरित करण्यात येणार आहे. नोव्हेंबर २०१८-१९ अखेरपर्यंत यापैकी ९० हजार माती नमुने तपासले असून १ लाख ९२ हजार ००० जमीन आरोग्य पत्रिका तयार केल्या आहेत. उर्वरित कार्यवाही फेब्रुवारी २०१९ पर्यंत पूर्ण करण्यात येणार आहे.